خانی نژاد- اولین نشست‌های مشترک میان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز البرز با هدف ارتقاء هماهنگی و تعامل میان دستگاه‌های اجرایی، بررسی راهکارهای مقابله با قاچاق و بهبود فرآیندهای نظارتی برگزار شد. در این نشست ابتدا بر اهمیت استفاده از فناوری‌های نوین برای رصد و شناسایی کالاهای قاچاق، تحلیل اطلاعات گمرکی و افزایش شفافیت در سیستم‌های نظارتی تأکید شد که بیشتر به ارتقای آگاهی عمومی و کاهش آسیب‌های ناشی از قاچاق کالا و ارز اشاره کردند.
تأکید بر اهمیت کار فرهنگی و هنری برای مقابله با قاچاق کالا، از جمله تولید محتوای مستمر و اثرگذار توسط رسانه‌ها، صدا و سیما، آموزش و پرورش و فعالان فرهنگی از جمله مواردی بود که به آن پرداخته شد.
ابراهیم شریفی مدیرکل فرهنگ و ارشاداسلامی استان البرز با تاکید بر برنامه‌ریزی برای اجرای برنامه‌های متنوع فرهنگی و هنری در سال ۱۴۰۴ با محوریت تولید محتوای هنری، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و مشارکت نوجوانان در تولید محتوا برای مقابله ریشه‌ای با قاچاق کالا و کمک رسانه ها در ترویج این فرهنگ از کلیه نهادهای فرهنگی و رسانه ای خواست تا همکاری لازم را داشته باشند.
عبدالله دارایی، دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان البرز، نیز از اقدامات نظارتی مستمر توسط تیم‌های امنیتی و انتظامی استان البرز بر گذرگاه‌ها و مسیرهای تردد کالا به منظور شناسایی نقاط آسیب‌پذیر و پیشگیری از قاچاق نام برد و او نیز بر تقویت توانمندی‌ها و هدفمند کردن نظارت‌ها در استان تاکید کرد.
اقدامات فرهنگی، هنری، نظارتی و فناورانه که با حمایت مسئولان استان و همکاری سازمان‌ها در دستور کار قرار گرفته باید در عرصه مبارزه با قاچاق و کالا و ارز تحولی در استان ایجاد کند، اما مواردی که نباید از آن غافل شد به نظر می رسد، تنها با ادبیات دستوری و “باید” امکان پذریر نیست.
تولید محتوای مستمر و اثرگذار توسط رسانه‌ها، موزش و پرورش و فعالان فرهنگی با هدف ارتقای آگاهی عمومی و حساس‌سازی جامعه نسبت به آسیب‌های قاچاق کالا در فضا و اتمسفر رویایی امکان پذیر نیست.
مردمی کردن مبارزه با قاچاق کالا و ارز با استفاده از ظرفیت هنرمندان برجسته و موثر در تولید آثار فرهنگی و هنری که پیام‌های ضد قاچاق را منتقل می کنند، در حالی که مردم از رسانه ها و فضای صدا و سیما فاصله گرفته اند به نظر می رسد، نقش بسیار کمرنگی در کاهش تاثیرات منفی کالای قاچاق بر روح و روان آنان دارد.
این برنامه‌ها با هدف ایجاد حساسیت در جامعه، حمایت از تولید داخلی و کاهش آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی قاچاق کالا در استان البرز بدون در نظرگرفتن مشکلات اقتصادی و نقش کمرنگ رسانه قابل اجرا نیست.
بررسی نقاط ضعف و قوت سیستم گمرکی استان البرز و منطقه ویژه اقتصادی پیام، تأکید بر ضرورت بهبود تجهیزات گمرکی و افزایش تعامل میان دستگاه‌های اجرایی برای پیشگیری از قاچاق، لزوم برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان گمرک جهت افزایش آگاهی از قوانین و مقررات جدید و هدفمند کردن نظارت‌ها، حمایت از تولید داخلی و مقابله با کالاهای وارداتی غیرمجاز به عنوان اولویت‌های اساسی برنامه‌های نظارتی استان و.. از جمله کارهایی است که دراین راه طولانی باید به آن توجه کرد.
چرا قاچاق کالا در استان البرز انجام می شود؟
قاچاق کالا و ارز در استان البرز به دلایل متعددی انجام می‌شود که مهم‌ترین آنها می توان به موقعیت جغرافیایی و گذرگاهی بودن استان البرز، تمرکز کالای قاچاق بر صنایع غذایی و دارویی به علت سود بالاست.
از آن جایی که کالاهای قاچاق به اقتصاد داخلی آسیب می‌زنند و باعث تعطیلی کارخانه‌ها و مشکلات اشتغال می‌شوند. همچنین تبلیغات گسترده و عرضه کالاهای قاچاق ارزان، خانواده‌ها را با مشکلات جدی مواجه می‌کند. این موضوع نیازمند اقدامات فرهنگی و رسانه‌ای برای آگاه‌سازی عمومی است تا تقاضا برای کالای قاچاق کاهش یابد.
مبارزه با قاچاق کالا نیازمند رویکرد هوشمندانه و همکاری مستمر بین نهادهای مختلف امنیتی، انتظامی، فرهنگی و اقتصادی است. تیم‌های امنیتی استان به طور روزانه گذرگاه‌ها را تحت نظارت دارند و اقدامات پیشگیرانه و مقابله‌ای انجام می دهند، اما چگونه این اتفاق رخ می دهد؟
نباید به این نکته بی توجه بود که قاچاق کالا و ارز در استان البرز به دلیل موقعیت استراتژیک استان، تمرکز قاچاق در کالاهای پرتقاضا و نیاز به همکاری و اقدامات فرهنگی برای کاهش تقاضا و تقویت نظارت‌ها انجام می‌شود و به گفته عبدالله دارایی، “استان البرز با وجود تمام این چالش‌ها، جزو پنج استان برتر کشور در مقابله با قاچاق کالا محسوب شده و در سال 1403 نیز با 16 درصد کاهش کشفیات روبه رو بوده و این به آن معناست که قاچاق کمتری در استان صورت گرفته است تا منجر به کشف شود”.
راهکار مبارزه با قاچاق کالا و ارز
با برگزاری جلسات مشترک و ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی، انتظامی و قضایی برای هم‌افزایی و بهبود روند مقابله با قاچاق، از جمله برنامه‌های مهم کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان است و از طرفی آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی با برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان گمرک و سایر دستگاه‌های مرتبط با هدف آشنایی با قوانین جدید و ارتقاء سطح نظارت و کنترل که با نظارت بر انبارها و مبادی ورودی و خروجی و ثبت کالاهای ورودی و خروجی به انبارها و نظارت دقیق بر مبادی، نقش مهمی در پیشگیری از قاچاق ایفا می‌کند.
مبارزه با قاچاق کالا و ارز از نگاه دستگاه های مربوطه باید حمایت از تولید داخلی باشد که با مقابله ورود کالاهای غیرمجاز و تمرکز بر حمایت از تولیدکنندگان داخلی به عنوان بخشی از تحقق شعار سال و کاهش انگیزه قاچاق انجام شود.
اجرای طرح‌های عملیاتی توسط پلیس و یگان‌های حفاظت برای کشف و توقیف محموله‌های قاچاق، مانند سوخت و سایر کالاهای غیرمجاز با اصلاح فرآیندهای اداری، تسهیل و اصلاح روندهای اداری برای تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی جهت جلوگیری از ایجاد انگیزه برای قاچاق و افزایش شفافیت اقتصادی انجام می شود.
و شاید بتوان گفت اجرای بخشی از این پیشنهادات کارشناسان منجربه کاهش ۱۶ درصدی میزان قاچاق کالا و ارز در استان البرز شده است و استان البرز را به عنوان الگویی موفق در کشور برای مقابله با قاچاق معرفی کرده است.
آن چه کارشناسان ومسئولان دستگاه ها بر آن تاکید دارند استفاده از فناوری‌های نوین است که با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید برای رصد و شناسایی کالاهای قاچاق، تحلیل داده‌های گمرکی و افزایش شفافیت در فرآیندهای نظارتی از اولویت‌های اساسی است. این اقدامات شامل نصب تجهیزات پیشرفته در گمرک و مناطق ویژه اقتصادی مانند پیام است.
بنابراین فرهنگ نقش کلیدی و بنیادینی در موفقیت یا شکست سیاست‌ها و اقدامات مبارزه با قاچاق کالا و ارز دارد. بدون کار فرهنگی و فرهنگ‌سازی، مقابله مؤثر با این پدیده ممکن نیست و صرفاً اقدامات امنیتی و قانونی کافی نخواهد بود.
قاچاق کالا و ارز نه فقط یک معضل اقتصادی، بلکه یک چالش اجتماعی و فرهنگی است که ریشه در باورها، ارزش‌ها و الگوهای رفتاری جامعه دارد.
فرهنگ مصرف‌گرایی، ضعف در حمایت از تولید داخلی، و نبود حس مسئولیت اجتماعی نسبت به اقتصاد ملی، از جمله عواملی هستند که زمینه‌ساز گسترش قاچاق می‌شوند. تشابه فرهنگی و تقویت فرهنگ کار و تولید، می‌تواند نقش میانجی‌گری مؤثری در کاهش گرایش به قاچاق ایفا کند.
فرهنگ‌سازی برای مردمی شدن مقابله با قاچاق کالا و ارز ضروری است. تولید آثار فرهنگی فاخر، برگزاری جشنواره‌ها با محوریت مصرف کالای ایرانی و مبارزه با قاچاق و بهره‌گیری از ظرفیت رسانه ها و شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند آگاهی عمومی را افزایش داده و حساسیت جامعه را نسبت به آثار زیان‌بار قاچاق بالا ببرد.
ترویج فرهنگ و ارزش‌هایی چون قناعت، صرفه‌جویی، و حمایت از تولید ملی نیز از راهبردهای مؤثر در پیشگیری از قاچاق کالا و ارز به شمار می‌رود.
فرهنگ، زیربنای اصلی در مبارزه با قاچاق کالا و ارز است. بدون فرهنگ‌سازی گسترده و عمیق، اقدامات قانونی و اجرایی به تنهایی اثربخش نخواهد بود. ترویج فرهنگ مصرف صحیح، حمایت از تولید داخلی، و ارتقای آگاهی عمومی از طریق ابزارهای فرهنگی و هنری، از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با این پدیده است.
