انتخابات هیأت رئیسه مجلس؛ غیبت زنان عقب‌گرد یا تکرار؟
اختصاصی پیام آشنا- در دومین اجلاسیه مجلس دوازدهم، ترکیب هیأت رئیسه با کمترین میزان تغییر مواجه شد. تنها ۲ کرسی از ۱۲ کرسی هیأت رئیسه (مربوط به دبیران) تغییر کرد؛ این موضوع می‌تواند به‌روشنی نشانه‌ای از ثبات نسبی جریان حاکم بر مجلس تلقی شود.
قالیباف، با افزایش تعداد آرای خود از ۱۹۸ به ۲۱۹ رأی، نشان داد که قدرت لابی‌گری و تثبیت جایگاهش در میان نمایندگان تقویت شده است. او توانسته افراد بیشتری را با خود همراه کند که نمونه بارز آن، کناره‌گیری هادی قوامی به نفع اوست.
بر خلاف سال اول، این بار انتخابات هیأت رئیسه با نشانه‌هایی از تنش پنهان همراه بود. احمد راستینه، با وجود فشارها و تمسخر برخی نمایندگان حامی قالیباف، تا پایان در رقابت ماند. این موضوع یک سیگنال هشداردهنده برای قالیباف و جریان حامی او است که نارضایتی‌هایی وجود دارد.
نواب رئیس؛ قرعه‌کشی به‌جای قضاوت سیاسی
مساوی شدن آرای علی نیکزاد و حمیدرضا حاجی‌بابایی (هر دو از طیف اصولگرای سنتی و نزدیک به جبهه پایداری) و تعیین رتبه‌بندی آنها از طریق قرعه‌کشی، نه‌تنها بی‌سابقه بلکه نشانگر شکنندگی اتحاد جناح‌های اصولگرا درون مجلس است. این مسئله پیام روشنی دارد: حتی میان چهره‌های هم‌جناح، رقابت جدی و نوعی بی‌اعتمادی نهفته وجود دارد.
غیبت چشم‌گیر زنان؛ عقب‌گرد یا بی‌تفاوتی؟
با پایان دومین اجلاسیه مجلس دوازدهم، بار دیگر هیچ‌یک از نمایندگان زن موفق به کسب کرسی در هیأت رئیسه نشدند. این در حالی است که تنها یک زن، فاطمه مقصودی، برای دبیری نامزد شده بود که نتوانست رأی کافی نمایندگان را جلب کند. مروری بر ادوار گذشته مجلس نشان می‌دهد که تنها یک زن (سهیلا جلودارزاده) در تاریخ جمهوری اسلامی توانسته سابقه عضویت در هیأت رئیسه را برای چهار سال تجربه کند. کارشناسان معتقدند بخشی از این ناکامی، به نبود هم‌افزایی میان زنان نماینده و عدم تعامل مؤثر آنان با جریان‌های مؤثر پارلمانی بازمی‌گردد. گرچه همچنان دو اجلاسیه دیگر پیش‌ِ‌روست، اما تکرار این روند می‌تواند به تثبیت چهره‌ای مردانه و انحصاری از ساختار اداره مجلس بیانجامد.
تراکت‌پراکنی و لابی‌های غیررسمی؛ غیبت شفافیت در انتخابات داخلی
صحنه‌هایی از بارش تراکت‌های تبلیغاتی و لابی‌های فردی و گروهی در صحن علنی، این سؤال را ایجاد می‌کند که در چنین مجلسی، تا چه اندازه «فرآیند تصمیم‌گیری» به اصول دموکراتیک و عقلانی نزدیک است؟ آیا رقابت‌ها بر اساس برنامه و شایستگی است یا وابستگی‌ها و بده‌بستان‌های پشت پرده؟
همزمان با برگزاری انتخابات هیأت رئیسه، فضای صحن علنی مجلس شاهد توزیع گسترده تراکت‌های تبلیغاتی، گفت‌وگوهای چهره‌به‌چهره و لابی‌های انتخاباتی بود؛ نمایندگان با شور و حرارتی خاص در گوشه و کنار صحن در حال رایزنی بودند. این تحرکات که گاه با رفتارهای نمادین همراه می‌شد، جلوه‌ای عینی از رقابت درون‌مجلس را به نمایش گذاشت. در این میان، پافشاری احمد راستینه بر ماندن در رقابت، واکنش‌های تند برخی نمایندگان و نهایتاً پیروزی قالیباف، فضای صحن را پر از کنش و پیام‌های آشکار و پنهان کرد. غیبت زنان در ترکیب نهایی نیز بار دیگر موضوع مشارکت جنسیتی در ساختار مدیریتی مجلس را در کانون توجه قرار داد.
قالیباف پس از پیروزی؛ گام‌های نمادین و محاسبه‌شده
رئیس مجلسی که دیگر رقیب جدی ندارد، پای هر نماینده رفت و تشکر کرد. این حرکت نمادین، گرچه به ظاهر از جنس ادب سیاسی است، اما به خوبی نشانه‌ای از قدرت‌نمایی و تثبیت رهبری قالیباف نیز هست. او می‌خواهد نشان دهد که همچنان «رئیس بلامنازع» خانه ملت است.
کامیون‌داران و خاموشی‌ها
در این جلسه علنی همچنین، تذکرات جدی درباره وضعیت معیشتی مردم، کامیون‌داران، خاموشی‌ها، تبعیض در تخصیص منابع و واردات برنج مطرح شد. این تذکرات نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از نمایندگان، مجلس را از رسالت اصلی‌اش یعنی پاسخ‌گویی به مطالبات مردم دور افتاده می‌دانند. انتقادها از پرداختن به طرح‌هایی چون «باشگاه‌داری» در حالی که معیشت مردم بحران‌زده است، نشانه‌ای از ناهم‌راستایی اولویت‌های مجلس با نیازهای واقعی جامعه است.