خلیج همیشه فارس؛ از جغرافیا تا ژئوپلیتیک
اختصاصی پیام آشنا، ادعای ترامپ برای تصمیم‌گیری درباره نام «خلیج فارس» را نمی‌توان صرفاً یک اشتباه لفظی یا ناآگاهی جغرافیایی دانست. در واقع، چنین اقدامی در صورت تحقق، بخشی از یک بازی قدرت و جنگ نرم علیه هویت ملی ایران خواهد بود. استفاده از اسامی جعلی مانند «خلیج عربی» به جای خلیج فارس در ادبیات سیاسی برخی کشورهای عربی ریشه در رقابت‌های منطقه‌ای، تقابل ایدئولوژیک و تلاش برای کمرنگ‌سازی نفوذ تاریخی ایران در منطقه دارد.
ترامپ با مطرح کردن این موضوع در آستانه سفر به خاورمیانه، به‌ویژه عربستان سعودی، در پی جلب حمایت سیاسی و اقتصادی متحدان عرب آمریکا است. چنین اظهاراتی عملاً کاربردی ابزاری و تبلیغاتی دارند، نه علمی یا مستند.
نقض حقیقت تاریخی و اسناد بین‌المللی
نام «خلیج فارس» صدها سال است که در اسناد جغرافیایی، نقشه‌های جهانی، کتب تاریخی و آثار تمدنی ثبت شده است. استفاده از این نام نه‌تنها یک موضوع ملی برای ایرانیان، بلکه مسئله‌ای مبتنی بر استانداردهای سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان ملل، یونسکو و انجمن‌های ژئوگرافیایی معتبر جهانی است.
تغییر این نام بر اساس تصمیمات سیاسی، بی‌اعتنایی آشکار به حقوق بین‌الملل و واقعیت‌های تاریخی تلقی می‌شود. چنین اقدامی به نوعی تلاش برای «بازنویسی تاریخ» بر اساس منافع زودگذر است.
ابعاد حقوقی و واکنش جامعه جهانی
اقدام به جعل یک نام تاریخی می‌تواند از منظر حقوق بین‌الملل، نقض اصل احترام به نام‌گذاری‌های تثبیت‌شده جغرافیایی تلقی شود. ایران پیش‌تر نیز علیه برخی شرکت‌ها و پلتفرم‌هایی که نام خلیج فارس را حذف یا تغییر داده بودند، اقدامات حقوقی انجام داده یا تهدید به پیگرد کرده است (مانند مورد گوگل در سال ۲۰۱۲).
واکنش‌های داخلی و بین‌المللی، از رئیس‌جمهور ایران گرفته تا نمایندگی کشور در سازمان ملل، نشان می‌دهد که ملت ایران در دفاع از هویت تاریخی خود وحدت دارد، و چنین اقداماتی می‌تواند به افزایش همگرایی ملی و تقویت گفتمان مقاومت فرهنگی منجر شود.
ابعاد روانی و نمادین در دیپلماسی
برای ایرانیان، «خلیج فارس» صرفاً یک نام جغرافیایی نیست، بلکه بخشی از هویت ملی، غرور تاریخی و حافظه‌ی جمعی کشور محسوب می‌شود. تلاش برای حذف این نام در ادبیات سیاسی، موجب جریحه‌دار شدن احساسات ملی ایرانیان شده و بی‌تردید در قالب واکنش‌های مردمی، فرهنگی و سیاسی نمود پیدا می‌کند.
از این منظر، اقدام ترامپ، حتی اگر تحقق نیابد، یک عمل نمادین تحقیرآمیز است که در تضاد کامل با اصول دیپلماسی احترام‌آمیز و چندجانبه‌گرایی قرار دارد.
پیامدهای منطقه‌ای و امنیتی
در منطقه‌ای مانند خاورمیانه که رقابت‌های ایدئولوژیک، مذهبی و تاریخی در هم تنیده شده، بازی با نمادهای حساس مانند نام خلیج فارس می‌تواند به تشدید تنش‌های منطقه‌ای بین ایران و کشورهای عربی بینجامد. این مسأله نه‌تنها کمکی به صلح منطقه‌ای نمی‌کند، بلکه فضای گفت‌وگو و همکاری را نیز مسموم می‌سازد.
همچنین این مسأله می‌تواند به عنوان ابزار بسیج داخلی در ایران مورد استفاده قرار گیرد، به‌ویژه در زمانی که ایران درگیر مذاکرات حساس بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای و مسائل ژئوپلیتیک است.
ادعای ترامپ درباره تصمیم‌گیری در خصوص نام خلیج فارس نه‌تنها غیرکارشناسانه و تحقیرآمیز است، بلکه نشان از درک سطحی از تاریخ، جغرافیا و پیامدهای روانی-سیاسی تصمیمات دیپلماتیک دارد. این رویکرد ممکن است در کوتاه‌مدت حمایت برخی بازیگران منطقه‌ای را برای آمریکا به همراه داشته باشد، اما در بلندمدت اعتبار بین‌المللی واشنگتن را به عنوان بازیگر متعادل و پایبند به اصول نظم جهانی زیر سوال خواهد برد.