گام بلند تهران و باکو برای توسعه همکاری‌های راهبردی
اختصاصی پیام آشنا- در جریان سفر رسمی دکتر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور اسلامی ایران، به جمهوری آذربایجان، دو کشور با امضای ۷ تفاهم‌نامه همکاری و تدوین یک برنامه راهبردی جامع، فصل تازه‌ای از مناسبات دوجانبه را آغاز کردند.
در این سفر که ظهر دوشنبه ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ با استقبال رسمی معاون نخست وزیر و معاون وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در فرودگاه بین‌المللی حیدر علی‌اف شهر باکو آغاز شد، روسای جمهور دو کشور دیدار خصوصی برگزار کردند و پس از آن، نشست مشترک هیأت‌های عالی‌رتبه ایران و آذربایجان در کاخ ریاست جمهوری زاگولبا برگزار شد.
در این دیدار، دکتر پزشکیان با ابراز خرسندی از حضور در جمهوری آذربایجان و با ابلاغ سلام‌های مقام معظم رهبری، روابط میان دو ملت را ریشه‌دار و مبتنی بر اشتراکات عمیق فرهنگی، دینی و تاریخی توصیف کرد. وی با تأکید بر لزوم بهره‌گیری از این پیوندها، بر عزم جمهوری اسلامی ایران برای گسترش مناسبات منطقه‌ای و تقویت همکاری‌های دوجانبه تأکید ورزید.
رئیس‌جمهور ایران در نشست مطبوعاتی مشترک با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان، اعلام کرد که به دستور رؤسای جمهور دو کشور، برنامه‌ای راهبردی جامع برای توسعه همکاری‌های صنعتی، علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی تدوین خواهد شد. وی افزود: «این برنامه چارچوب مشخصی برای ارتقاء همکاری‌های دوجانبه فراهم می‌کند و افق‌های جدیدی را پیش روی روابط تهران و باکو می‌گشاید.»
در جریان این سفر، افزون بر امضای بیانیه مشترک رؤسای جمهور، هفت سند همکاری در حوزه‌های رایزنی سیاسی، حمل‌ونقل، مبادلات فرهنگی، همکاری‌های بهداشتی، رسانه‌ای و سرمایه‌گذاری به امضای مقامات دو کشور رسید.
دکتر پزشکیان در ادامه سخنان خود با اشاره به اهمیت همکاری‌های منطقه‌ای، بر لزوم همگرایی کشورهای اسلامی و همسایگان برای برقراری صلح و امنیت پایدار در منطقه تأکید کرد و گفت: «کشورهای منطقه می‌توانند الگویی موفق‌تر از اتحادیه اروپا ارائه کنند، مشروط بر اینکه همکاری، احترام به تمامیت ارضی و درک متقابل، محور روابطشان باشد.»
وی همچنین با اشاره به اهمیت توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و مالی میان دو کشور، فعال‌سازی کریدورهای شرقی-غربی و شمالی-جنوبی را یکی از اولویت‌های همکاری‌های اقتصادی عنوان کرد.
رئیس‌جمهور ایران روابط خانوادگی میان ملت‌های ایران و آذربایجان را سرمایه‌ای ارزشمند برای توسعه همکاری‌های همه‌جانبه دانست و تأکید کرد: «احساس برادری میان مردم دو کشور، مانعی جدی در برابر هرگونه تلاش برای ایجاد تفرقه است.»
پزشکیان با اشاره به شرایط داخلی کشور، سفر خود را کوتاه‌تر از پیش‌بینی‌های اولیه اعلام کرد اما ابراز امیدواری نمود که در آینده نزدیک، دیدارهای بیشتری میان مقامات دو کشور برگزار شود.
در کنار مذاکرات رسمی، رئیس‌جمهور ایران در نشست مشترک فعالان اقتصادی ایران و آذربایجان نیز حضور یافت و در دیدار با ایرانیان مقیم باکو، بر اهمیت نقش آنان در گسترش مناسبات دوجانبه تأکید کرد.
این سفر، که وزرای امور خارجه، نیرو، ارتباطات، میراث فرهنگی، راه و شهرسازی و مشاوران ارشد رئیس‌جمهور، دکتر پزشکیان را در آن همراهی کردند، از سوی ناظران به عنوان یکی از گام‌های مهم دولت چهاردهم در مسیر دیپلماسی منطقه‌ای و همسایگی ارزیابی شده است.
تحلیلگران معتقدند امضای تفاهم‌نامه‌های جدید، با توجه به تحولات منطقه‌ای اخیر و اهمیت ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی، می‌تواند زمینه‌ساز افزایش حضور مؤثر ایران در پروژه‌های راهبردی منطقه و تقویت پیوندهای اقتصادی و امنیتی با جمهوری آذربایجان باشد.