گام سوم مذاکرات؛ تمرکز بر مسائل فنی، اقتصادی و تحریم

پیام‌آشنا گزارش می‌دهد

اختصاصی پیام آشنا – سومین دور از مذاکرات غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا روز شنبه ۶ اردیبهشت به میزبانی عمان در مسقط برگزار شد. این مذاکرات در ادامه دو دور پیشین در مسقط و رم و با هدف ایجاد چارچوبی برای اعتمادسازی درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران و رفع مؤثر تحریم‌ها انجام شد. تیم مذاکره‌کننده ایران به ریاست سید عباس عراقچی و تیم کارشناسی به سرپرستی مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی در این گفتگوها حضور داشتند. همزمان با آغاز این دور از مذاکرات، دولت آمریکا تغییراتی در مدیریت پرونده ایران ایجاد کرد. مذاکرات با تسهیل‌گری عمان و در فضایی آرام و به دور از حاشیه پیگیری شد.

گام‌های نخستین در مسیر اعتمادسازی: دور نخست مذاکرات

نخستین دور از مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده، روز شنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ با میانجی‌گری عمان در مسقط برگزار شد. این گفتگوها با هدف ایجاد چارچوبی برای اعتمادسازی میان دو طرف، به‌ویژه در رابطه با ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران و رفع مؤثر تحریم‌ها از سوی آمریکا انجام شد. طرف ایرانی این مذاکرات را با ریاست سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، و تیم کارشناسی متشکل از مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی پیش برد. همچنین طرف آمریکایی با حضور نمایندگانی از وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا در این مذاکرات شرکت داشت.

در این دور از مذاکرات، دو طرف توافق کردند که موضوعات اصلی بر محور «اعتمادسازی نسبت به ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران» و «رفع مؤثر تحریم‌ها» قرار گیرد. به‌ویژه تاکید بر این بود که هیچ‌گونه مذاکره‌ای پیرامون مسائل غیرهسته‌ای مانند موضوعات دفاعی و منطقه‌ای انجام نخواهد شد، همانطور که در بیانیه‌های رسمی ایران و آمریکا هم این نکته تأکید شده است.

گام دوم: تحولات مثبت و گفت‌وگوهای اصولی در رم

دومین دور از مذاکرات روز شنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ در رم برگزار شد. این دور از مذاکرات پس از گفت‌وگوهای اولیه در مسقط، به‌منظور ادامه مذاکرات و بررسی الزامات توافق‌های احتمالی انجام شد. ریاست هیأت ایرانی برعهده «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه و ریاست هیأت آمریکایی بر عهده «استیو ویتکاف» بود. همچنین، تیم ایرانی با حضور مجید تخت‌روانچی، کاظم غریب‌آبادی، اسماعیل بقایی و بهزاد صابری به نمایندگی از ایران در این مذاکرات حضور یافت.

عراقچی پس از پایان مذاکرات، فضای گفتگوها را «نسبتاً مثبت» توصیف کرده و گفت که اگرچه خوش‌بینی محتاطانه ممکن است موجه باشد، اما باید همچنان با احتیاط عمل کرد. در این دور، طرفین به‌طور گسترده‌تری در مورد چارچوب کلی مذاکرات و الزامات احتمالی توافق‌ها بحث و تبادل نظر کردند.

گام سوم: گفتگوهای فنی در مسقط و آغاز یک مرحله جدید

پس از مذاکرات رم، دور سوم مذاکرات به‌طور فنی و تخصصی در مسقط برگزار شد. این مذاکرات از روز شنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ با حضور تیم‌های کارشناسی دو طرف آغاز شد. در این دور، بخش‌های فنی و اقتصادی مذاکرات به‌شدت مورد توجه قرار گرفت. عراقچی و تیم همراهش به‌ویژه در این دور از مذاکرات بر مسائل هسته‌ای، اقتصادی و تحریمی تمرکز کردند. رئیس تیم فنی ایران، کاظم غریب‌آبادی، و رئیس تیم فنی آمریکا، مایکل آنتون، مسئول هدایت این مذاکرات بودند.

در این دور، مسائل کلیدی مانند تسهیل روابط بانکی، رفع موانع اقتصادی و حل و فصل مسأله تحریم‌ها به‌طور دقیق‌تری بررسی شد. کارشناسان ایرانی در این بخش بر «ضرورت برداشتن تحریم‌های غیرقانونی» و «اعتمادسازی در خصوص برنامه هسته‌ای» تأکید کردند. به‌ویژه، مواردی چون عدم اجرای تحریم‌های جدید و اقداماتی که آمریکا می‌بایست در راستای بازگشت به توافق هسته‌ای انجام دهد، محور اصلی مباحث فنی قرار گرفت. طرف آمریکایی نیز در این گفتگوها با طرح برخی پیشنهادات، بر لزوم شفاف‌سازی بیشتر در مورد برنامه هسته‌ای ایران تأکید کرده است.

این دور از مذاکرات در فضایی آرام و به دور از حاشیه‌ها برگزار شد. همزمان با این مذاکرات، فشارهای بین‌المللی و داخلی بر هر دو طرف در حال افزایش بود، به‌ویژه از سوی رژیم صهیونیستی که به‌طور مستمر تلاش می‌کرد روند گفتگوها را تحت تأثیر قرار دهد.

چالش‌ها و خط قرمزهای ایران: تاکید بر برنامه هسته‌ای و دفاعی

در حاشیه این مذاکرات، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران به‌طور واضح تأکید کرد که مذاکرات فقط حول محور مسائل هسته‌ای خواهد بود و هیچ‌گونه مذاکره‌ای در مورد توان دفاعی و موشکی ایران انجام نخواهد شد. اسماعیل بقائی، یکی از اعضای تیم ایرانی، با رد شایعات و فضاسازی‌های رسانه‌ای در این خصوص، گفت: «موضوع توان دفاعی ایران مطرح نبوده و نخواهد بود.»

این نگرانی‌ها و مخالفت‌ها به‌ویژه در میان برخی از مقامات رژیم صهیونیستی که می‌خواهند ایران برنامه هسته‌ای خود را محدود کند، شدت گرفت. ولی تهران بار دیگر تأکید کرد که «غنی‌سازی اورانیوم» و برنامه‌های دفاعی ایران از خط قرمزهای این کشور محسوب می‌شوند که هیچ‌گونه معامله‌ای بر سر آن صورت نخواهد گرفت.

اختلاف نظر در واشنگتن و تأثیر آن بر مذاکرات

در واشنگتن نیز تغییرات در سیاست‌های داخلی و اختلاف‌نظرها در مورد مذاکرات با ایران در حال شکل‌گیری بود. به‌ویژه، انتصاب «مایکل آنتون» به‌عنوان رئیس تیم فنی مذاکرات و «مراو سرن» به‌عنوان مسئول میز ایران در شورای امنیت ملی آمریکا، نشان از تلاش‌های جدی دولت آمریکا برای مدیریت این مذاکرات حساس دارد. رئیس‌جمهور آمریکا پیش از عزیمت به رم ابراز امیدواری کرده بود که «با ایران به توافق خواهیم رسید»، اما هنوز ابهاماتی در خصوص رویکرد نهایی واشنگتن وجود دارد.

تلاش‌های رژیم صهیونیستی برای مداخله و اثرگذاری بر مذاکرات

رژیم صهیونیستی که همواره در مخالفت با هرگونه توافق هسته‌ای با ایران بوده، پس از اطلاع از آغاز مذاکرات جدید واکنش‌های تندی نشان داد. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، بنیامین نتانیاهو، ضمن اعتراض به روند گفتگوها، به‌ویژه در زمینه غنی‌سازی اورانیوم و فعالیت‌های موشکی ایران، فشارهای بیشتری به ایالات متحده وارد کرده است. در همین راستا، مخالفان داخلی نتانیاهو نیز خواستار اتخاذ رویکرد سختگیرانه‌تری در قبال ایران شده‌اند.

ایران اما به‌صراحت اعلام کرده است که هیچ‌گونه مذاکره‌ای در خصوص توان دفاعی خود نخواهد داشت و غنی‌سازی اورانیوم جزو خطوط قرمز است که در هیچ شرایطی تغییر نخواهد کرد.

خبرسازی‌های مشکوک و هشدار به رسانه‌ها

در آستانه مذاکرات فنی، انتشار اخبار جعلی و نادرست به نقل از «منابع آگاه ایرانی» در برخی رسانه‌ها به‌شدت افزایش یافته است. دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت با هشدار به رسانه‌ها و افکار عمومی از انتشار چنین اخبار مشکوکی انتقاد کرده و خواستار دقت بیشتر و عدم بازنشر این اطلاعات شد. این اخبار کذب به‌ویژه در زمینه‌ مسائل هسته‌ای و توافقات احتمالی، به‌منظور تحت فشار قرار دادن تیم مذاکره‌کننده ایران منتشر می‌شد.