پیام ایران؛ بدون ضمانت هرگز
اختصاصی پیام آشنا - دور دوم گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا تحت میانجیگری عمان در یکی از مکان‌های دیپلماتیک در ایتالیا آغاز شده است. این مذاکرات که به‌صورت مکتوب و شفاهی انجام می‌شود، همانند دور اول که در ۲۳ فروردین ماه در مسقط برگزار شد، با نظارت وزیر امور خارجه عمان پیگیری می‌شود. به‌نظر می‌رسد این گفت‌وگوها که با چشم‌انداز حل بحران‌ها و اختلافات میان دو کشور برگزار می‌شود، به‌طور خاص بر موضوعات هسته‌ای متمرکز است و مسائل منطقه‌ای و دفاعی، در این دور از مذاکرات از دستورکار خارج شده است.
میانجیگری عمان: پلی به سوی دیپلماسی
میانجیگری عمان که در گذشته نیز نقشی مهم در تسهیل گفت‌وگوهای ایران و غرب داشته، در این دور از مذاکرات نیز به‌طور ویژه‌ای بار دیگر بر اهمیت خود تاکید کرده است. عمان به‌عنوان یک کشور بی‌طرف و معتبر در عرصه دیپلماسی بین‌المللی، تلاش کرده است که فضای مذاکرات را به سمتی پیش ببرد که طرفین به توافقاتی مشترک دست یابند. با توجه به وضعیت پیچیده روابط ایران و آمریکا، این مذاکرات، به‌ویژه از نظر بین‌المللی، اهمیت بسیاری دارند و می‌توانند گام‌هایی اساسی برای کاهش تنش‌ها و بحران‌های منطقه‌ای باشند.
محتوای مذاکرات: از موضوعات هسته‌ای تا رفع تحریم‌ها
مقامات ایرانی تاکید کرده‌اند که مسائل فراتر از برنامه هسته‌ای ایران در این دور از مذاکرات مطرح نخواهد شد. برچیدن زیرساخت‌ها و توانمندی‌های هسته‌ای ایران به‌طور قطعی از دستورکار مذاکرات کنار گذاشته شده است. طبق اعلام وزارت امور خارجه، هدف اصلی این گفت‌وگوها بررسی چارچوب کلی مذاکرات و یافتن راهکارهای مشترک برای رفع تحریم‌ها و کاهش نگرانی‌ها درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران است.
در این میان، ایران به‌ویژه بر حقوق مشروع خود در زمینه فناوری هسته‌ای تاکید کرده و بارها اعلام کرده است که هیچ‌گونه راه‌حلی مبنی بر محدود کردن برنامه هسته‌ای خود را نخواهد پذیرفت. در مقابل، آمریکا و کشورهای غربی نیز خواستار نظارت‌های دقیق‌تر و تضمین‌های بیشتر برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده احتمالی از برنامه هسته‌ای ایران هستند. در این زمینه، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های طرفین، بحث امنیت و اطمینان از اینکه برنامه هسته‌ای ایران به‌هیچ‌وجه جنبه نظامی نداشته باشد، است.
نقش ایتالیا، میزبان مذاکرات و گام‌هایی برای صلح
ایتالیا، میزبان این دور از مذاکرات، در تلاش است تا به‌عنوان یک بازیگر مثبت در عرصه دیپلماسی بین‌المللی ظاهر شود. وزیر امور خارجه ایتالیا، آنتونیو تاجانی، ضمن ابراز امیدواری نسبت به موفقیت این مذاکرات، بر اهمیت برقراری صلح و ثبات در منطقه غرب آسیا تاکید کرده است. ایتالیا امیدوار است که این مذاکرات به نتیجه‌ای موثر منتهی شود که نه تنها به نفع ایران و آمریکا باشد، بلکه به کاهش تنش‌ها و ایجاد امنیت بیشتر در خاورمیانه کمک کند.
واکنش‌های ایران: استمرار مقاومت و تاکید بر عزت ملی
سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در پی مذاکرات اخیر خود با مقامات ایتالیایی، بر تعهد جمهوری اسلامی ایران به دیپلماسی تاکید کرده و خاطرنشان ساخت که ایران هیچ‌گاه از مواضع خود در قبال حقوق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها عقب‌نشینی نخواهد کرد. عراقچی همچنین تاکید کرد که ایران همواره آماده است تا در صورت وجود هرگونه شبهه در مورد برنامه هسته‌ای خود، با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.
عراقچی به‌طور خاص، «تحریم‌های ظالمانه» علیه ایران را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین موانع در مسیر روابط عادی ایران و غرب ذکر کرده و بر لزوم رفع قطعی این تحریم‌ها به‌صورت مؤثر و با دریافت ضمانت‌های معتبر تاکید کرد. وی همچنین اظهار داشت که ایران در صورت نیاز، برای دفاع از منافع ملی خود آماده است و هیچ‌گاه عزت، شرافت و منافع ملی خود را فدای فشارها نخواهد کرد.
تحلیل‌ها و چشم‌اندازهای آینده
دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در شرایطی آغاز می‌شود که دو طرف به‌ویژه در زمینه مسائل اقتصادی و رفع تحریم‌ها، به‌دنبال گشایش‌هایی هستند. با این حال، پیش‌بینی می‌شود که روند مذاکرات ممکن است پیچیده و زمان‌بر باشد، چرا که طرفین دارای خواسته‌های متقابل و گاهی متضادی هستند. به‌ویژه موضوعات امنیتی و هسته‌ای هنوز محل بحث و اختلافات گسترده میان دو کشور باقی مانده‌اند.
در عین حال، برخی تحلیلگران بین‌المللی معتقدند که این مذاکرات، نه تنها فرصتی برای حل و فصل مسائل هسته‌ای ایران، بلکه فرصتی برای مدیریت تنش‌ها در خاورمیانه و ایجاد بسترهای جدید برای گفت‌وگو و همکاری‌های منطقه‌ای هستند. در این راستا، تحولات سوریه و تهدیدهای امنیتی از سوی رژیم صهیونیستی، که همواره یکی از دغدغه‌های ایران بوده، در سایه این مذاکرات قرار دارند.
در نهایت، این مذاکرات باید نه تنها به حل مسائل فوری و ضروری منتهی شوند، بلکه می‌بایست زمینه‌ساز ایجاد روابط بلندمدت و مستحکم‌تر میان ایران و جهان غرب در آینده نزدیک باشند.
نگرانی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
در سطح منطقه‌ای، برخی کشورها به‌ویژه رژیم صهیونیستی و برخی گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی ایران، به‌دلیل نگرانی از نتایج این مذاکرات، به‌طور مداوم فشارهایی وارد می‌کنند تا این گفت‌وگوها به نتیجه نرسد. این گروه‌ها همچنان بر این باورند که هرگونه توافق میان ایران و آمریکا، می‌تواند به کاهش قدرت و نفوذ آنها در منطقه منجر شود. در این میان، تحلیلگران سیاسی بر این باورند که این مذاکرات می‌تواند به شکستن ساختار اقتصادی و سیاسی حاکم بر برخی کشورهای منطقه منتهی شود، که به‌ویژه برای رژیم صهیونیستی و گروه‌های مخالف ایران تهدیدی جدی محسوب می‌شود.
در پایان، باید منتظر بود و دید که آیا این دور از مذاکرات می‌تواند به‌عنوان یک نقطه عطف در روابط ایران و غرب و نیز در تحولات منطقه‌ای به‌ثمر بنشیند یا همچنان به‌عنوان یک فرایند پیچیده و پرمخاطره ادامه خواهد یافت.