از مسقط تا رم؛ دور تازه‌ای از دیپلماسی ایران و آمریکا
آستانه دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که از مسقط به رم منتقل شده، فضای دیپلماتیک ایران با ترکیبی از احتیاط، امید و هشدار روبروست. اظهارات صریح عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، حاوی پیام‌هایی روشن به جامعه بین‌الملل و خصوصاً طرف آمریکایی است: «در عین تردید نسبت به نیت واشنگتن، تهران همچنان با اراده و جدیت در مذاکرات شرکت می‌کند.»
تحلیلی بر مواضع رسمی ایران
ایران در این مرحله با تکیه بر تجربه‌های گذشته و نقش‌آفرینی مؤثر روسیه و چین در روند برجام، تلاش دارد مسیر مذاکرات را در قالبی چندجانبه و با پشتیبانی شرکای شرقی خود دنبال کند. عراقچی تأکید می‌کند که تنها در صورت خودداری طرف مقابل از درخواست‌های غیرمنطقی و غیرعملی، امکان دستیابی به توافق وجود دارد؛ نکته‌ای که یادآور خطوط قرمز ایران در حوزه فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز است. این مسئله در سخنان عراقچی برجسته شد که گفت: «در مذاکرات غیرمستقیم، تنها موضوع هسته‌ای مطرح خواهد بود و اگر طرف مقابل از درخواست‌های غیرواقعی خود دست بردارد، دستیابی به توافق ممکن است.»
پیام‌های سیاسی پنهان در جابه‌جایی محل مذاکرات
انتقال غیرمنتظره محل مذاکرات از عمان به رم، بدون شفاف‌سازی از سوی وزارت خارجه ایران، ضعف جدی در مدیریت رسانه‌ای دستگاه دیپلماسی کشور را آشکار ساخت. این تغییر، که نخست توسط رسانه‌های غربی منتشر شد، ضمن کاهش دست بالای ایران در روایت‌سازی، پرسش‌هایی درباره آمادگی رسانه‌ای و هماهنگی داخلی دستگاه سیاست خارجی کشور ایجاد کرد. این مسئله از زبان عراقچی نیز به‌طور غیرمستقیم بازتاب یافت که بیان کرد: «این تغییر مکان مذاکرات نشان‌دهنده پیچیدگی‌هایی است که در نحوه مدیریت و اطلاع‌رسانی داریم.»
نقش‌آفرینی روسیه در معادله جدید
روسیه که در مذاکرات قبلی برجام نقشی حیاتی ایفا کرده بود، بار دیگر اعلام کرده آماده تسهیل توافقی جدید است که منافع مشروع ایران در آن لحاظ شود. این موضع لاوروف، وزیر خارجه روسیه، نشانگر تداوم همکاری راهبردی تهران-مسکو و تلاش برای حفظ موازنه در برابر فشارهای غرب است. عراقچی در این زمینه تصریح کرد: «ما از نقش سازنده روسیه در این فرآیند راضی هستیم و انتظار داریم که در هر توافق جدیدی، نقش مکمل خود را ادامه دهد.»
آمریکای پس از ترامپ؛ تغییر لحن اما تداوم سیاست
اظهارات اخیر دونالد ترامپ مبنی بر امید به گفت‌وگو با ایران، در کنار موضع مارکو روبیو و سایر مقامات آمریکایی، حاکی از نوعی «تغییر تاکتیکی» در گفتار عمومی واشنگتن است. با این حال، تاکید مکرر آن‌ها بر جلوگیری از دستیابی ایران به «سلاح هسته‌ای»، همچنان یادآور سیاست سنتی فشار حداکثری است که تهران را به دیده تردید به نیت واقعی واشنگتن می‌نگرد. عراقچی در این خصوص گفت: «ما تردیدهای جدی نسبت به نیات و انگیزه‌های طرف آمریکایی داریم، ولی برای رسیدن به یک توافق صلح‌آمیز از طریق دیپلماسی تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست.»
جنگ روایت‌ها؛ جایی که ایران عقب ماند
تحلیلگران معتقدند ناتوانی دستگاه رسانه‌ای وزارت خارجه در ارائه به‌موقع روایت ملی از تحولات مذاکرات، باعث شد رسانه‌های غربی با روایت یک‌جانبه، فضا را به‌گونه‌ای تصویر کنند که ایران در حال امتیازدهی تحت فشار باشد. این ضعف، مستقیماً به کاهش اهرم چانه‌زنی در میز مذاکره منجر می‌شود. عراقچی نیز در این زمینه اشاره کرد: «ما باید از این فرصت برای ساختن روایت ملی خود استفاده کنیم و در برابر رسانه‌های غربی از موضعی قوی دفاع کنیم.»
مذاکرات پیش‌رو، نه تنها آزمونی برای دیپلماسی ایران است، بلکه محک جدی برای توانمندی دستگاه سیاست خارجی در مدیریت فضای رسانه‌ای و روایت‌سازی هم هست. هرچند تهران از موضع اقتدار وارد دور دوم مذاکرات می‌شود، اما در کنار سیاست‌ورزی حرفه‌ای، نیازمند بازسازی ساختار اطلاع‌رسانی و هماهنگی درونی نیز هست.