چطور بفهمیم فشار خون بالا داریم؟
بسیاری از افراد فعالیت بدنی کافی ندارند که همین منجر به افزایش احتمالِ ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل فشار خون بالا می‌شود. بنابراین افراد باید روزانه حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیاده‌روی یا سایر ورزش‌ها را در برنامه خود داشته باشند.
فشار خون در طول روز به طور طبیعی کاهش و افزایش پیدا می‌کند اما افزایش مداوم آن نشانه خوبی نیست.
حدود یک‌سوم ایرانی‌ها مبتلا به فشار خون بالا یا پرفشاری خون هستند؛ عارضه‌ای که می‌تواند به مرور زمان به رگ‌ها، قلب، مغز، کلیه‌ها و چشم‌ها آسیب بزند و منجر به سکته مغزی، حمله‌های قلبی، نارسایی کلیه، مشکلات بینایی و حتی مرگ فرد شود.
اما فشار خون بالا چیست و چرا عده‌ای به آن مبتلا می‌شوند؟ فشار خون بالا به زبان خیلی ساده، به فشاری گفته می‌شود که خون به دیواره‌های رگ‌ها وارد می‌کند. وقتی قلب پمپاژ می‌کند، خون را از طریق رگ‌ها به تمام بدن می‌فرستد. اگر این فشار از حد طبیعی بالاتر برود، به آن فشار خون بالا یا پرفشاری خون گفته می‌شود.
دلایل متعددی برای پرفشاری خون یا فشار خون بالا وجود دارد اما مهم‌ترین آنها از نظر متخصصان، عوامل ژنتیکی و ارثی است و بعد، سبک زندگی نامناسب مثل مصرف بیش از حد نمک، مصرف غذاهای چرب و فرآوری‌شده، نداشتن فعالیت بدنی کافی، اضافه‌وزن و چاقی، افزایش سن، مصرف سیگار و الکل و داشتن بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت.
دلیل اصلی ابتلا به فشار خون بالا
فشار خون در طول روز به طور طبیعی کاهش و افزایش پیدا می‌کند اما افزایش مداوم آن نشانه خوبی نیست. چون وقتی فشار خون به دیواره رگ‌ها افزایش پیدا می‌کند، قلب برای خون‌رسانی باید بیشتر کار کند و همین می‌تواند عامل آسیب دیدن قلب و سایر اعضا شود.
دکتر منوچهر قارونی، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران به همشهری‌آنلاین می‌گوید: عامل اصلی ابتلا به فشار خون بالا ارثی و ژنتیک است و افرادی که فشار خون بالا را در ژن خود ندارند، نیاز نیست نگران این عارضه باشند. البته حتی همین افراد هم باید ۳ نکته را رعایت کنند؛ مصرفِ کمِ نمک، تغذیه سالم و پرهیز از بی‌تحرکی.
دکتر قارونی می‌گوید: بسیاری از افراد فعالیت بدنی کافی ندارند که همین منجر به افزایش احتمالِ ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل فشار خون بالا می‌شود. بنابراین افراد باید روزانه حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیاده‌روی یا سایر ورزش‌ها را در برنامه خود داشته باشند.
به گفته این متخصص قلب و عروق، درکل افرادی که سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارند، بیشتر در معرض خطرند و باید بیشتر مراقب باشند و فرهنگ مصرف کم نمک را از کودکی رعایت کنند و به کودکان خود هم آموزش دهند.
پزشکان می‌گویند فشار خون نرمال حداکثر ۱۲ روی ۸ است و اگر بالاتر از آن باشد، یعنی شخص مبتلا به فشار خون بالا است و باید به پزشک مراجعه کند. یکی از راه‌های پیشگیری، کنترل دائمی فشار خون است. حتی اگر مطمئن باشیم که هنوز به این عارضه مبتلا نشده‌ایم.
دکتر قارونی در این باره می‌گوید: فشار خون نرمال حداکثر ۱۲ روی ۸ است و اگر بالاتر از آن باشد، یعنی شخص به فشار خون بالا مبتلا شده است. او می‌گوید: برای این که بفهمیم فشار خون بالا داریم یا نه، باید ۳ بار در ۳ روز متفاوت فشار خون خود را اندازه بگیریم. آن هم صبح وقتی که از خواب بیدار می‌شویم. چون در طول روز فرد فعالیت‌های مختلفی دارد، غذا می‌خورد و فشارش تغییر می‌کند و ممکن است فشار خون کاذب باشد، اما صبح چون هنوز فعالیت‌هایش را شروع نکرده، بهترین زمان برای اندازه‌گیری فشار خون است و درست‌تر نشان می‌دهد.
علائم فشار خون بالا
فشار خون بالا معمولا بدون علامت است و به همین دلیل به آن “قاتل خاموش” می‌گویند. بسیاری از افراد تا زمانی که به طور تصادفی فشار خون خود را اندازه نگیرند، متوجه ابتلا به آن نمی‌شوند. با این حال، علائمی مرتبط با فشار خون بالا وجود دارد که اگر فرد متوجه آنها شد، بهتر است هرچه زودتر برای چک کردن فشار خون خود اقدام کند. سردرد مداوم و شدید به خصوص در صبح‌ها، احساس فشار در سر یا گوش‌ها، سرگیجه یا احساس سبکی سر، تاری دید، تپش قلب یا احساس ضربان نامنظم در قلب، تنگی نفس بدون علت مشخص، خستگی غیرعادی و احساس ضعف دائمی از جمله علائمی هستند که ممکن است نشان‌دهنده فشار خون بالا باشند. ممکن است همه این علائم در یک فرد دیده نشود اما هر کدام از اینها اگر تکرار شد، باید آن را جدی گرفت.
اگر فردی چند مورد از علائم بالا را تجربه می‌کند، به خصوص اگر سابقه خانوادگی فشار خون بالا را دارد، یا در معرض عوامل خطر (مثل چاقی، استرس و مصرف زیاد نمک) است، باید فشار خون خود را اندازه بگیرد. امروزه خیلی از خانواده‌ها دستگاه فشارسنج خانگی در خانه دارند که اکثرا دیجیتال هستند و می‌توان با آنها فشار خون را اندازه گرفت و مراقب بود که از ۱۲ روی ۸ بالاتر نرود. هرچند دستگاه‌های دیجیتال ممکن است در اندازه‌گیری دقیق نباشند و خطا داشته باشند. بنابراین اگر فکر می‌کنید دستگاه فشارسنج شما دقیق نشان نمی‌دهد، برای اطمینان به خانه بهداشت یا درمانگاه مراجعه کنید تا با دستگاه‌های دقیق، فشار شما را اندازه‌گیری کنند. بهترین راه تشخیص فشار خون بالا، اندازه‌گیری منظم فشار خون و مراجعه دوره‌ای به پزشک است. حتی اگر علائمی وجود نداشته باشد.