تالاب صالحیه در بستر مرگ؛ روایت تخریب یک زیستگاه!

تالاب صالحیه یا دشت سیلاب گیر البرز افزون بر مهار آثار بارش های تندری، زیستگاه دائم و موقت پرندگان مهاجر است که نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی  و پایداری اکوسیستم منطقه ایفا می کند.

پهنه آبی تالاب صالحیه هرساله با شروع بارندگی در بازه زمانی اواخر بهمن، اسفند ماه و در بارش های فصل بهار جانی تازه می گیرد؛ تاکنون بیش از ۱۱۰ گونه از پرندگان آبزی و کنار آبزی از جمله پلیکان، لک لک سیاه، فلامینگو، حواصیل، اگرت، آنقوت، تنجه، اردک سبز، غاز خاکستری و درنای خاکستری در این تالاب که وسعت آن در استان البرز ۱۶ هزار و۸۱۳ هکتار است شناسایی شده اند.

صالحیه یک تالاب فصلی است یعنی در تمام فصول‌ سال پرآب نیست، وضعیت آبی این تالاب به میزان بارش ها بستگی دارد که البته در زمان ترسالی گسترده این تالاب افزایش یافته تا جائیکه در دهه های گذشته منبع عظیم تامین آب کشاورزی در دشت های قزوین و غرب البرز به شمار می رفته است. وجود کانال یا زهکش بزرگ در حاشیه تالاب صالحه گواهی بر این مدعاست که البته بسیاری از کارشناسان معتقدند این کانال در خشکیدن تالاب صالحیه بی تاثیر نبوده است.

با کم شدن بارندگیها، میزان تخصیص آب از سوی شرکت آب منطقه ای البرز هم به اراضی تالاب کم شده بنابراین تعداد ماه های که تالاب پر آب است بستگی به میزان بارش و نزولات آسمانی دارد؛ ورود گونه های پرنده مهاجر و تنوع زیستی منطقه متاثر از وضعیت آبی تالاب است.

یکی دیگر از مزیت های تالاب صالحیه نقش کلیدی آن در مهار ذرات معلق و ریزگرده است که در این سالها به واسطه تغییر اقلیم و کاهش بارندگی اراضی تالاب به کانون ذرات معلق تبدیل شده و از آلاینده ها هوا در استان البرز به شمار می رود.

چالش های پهنه آبی صالحیه در البرز

اگرچه تالاب صالحیه به دنبال بارش های نیم بند تاکنون به طور کامل از بین نرفته اما این تالاب با چالش هایی از جمله کاهش بارندگی در سالهای اخیر، احداث سد در بالادست استان قزوین، احداث کانال زهکش اصلی در طول منطقه تالابی، پایین رفتن سطح آب های زیر زمینی بدلیل استفاده مفرط از این منابع، چرای مفرط (شتر) و ورود فاضلاب شهرکهای صنعتی به تالاب، در کنار پیامدهای خشکسالی و تغییر اقلیم به کانون انتشار گردو غبار تبدیل شده است.

واژه خشکی را نمی توان به تالاب صالحیه اطلاق کرد

مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز در این ارتباط گفت: به رغم برخورداری تالاب فصلی صالحیه از یک میزان حق آبه سالانه برخی اقدامات مانند احداث زهکش ۴۴ کیلومتری قزوین در آن باعث خشکیدن بیشتر این تالاب شده است.

قربانعلی محمد پور افزود: در شرایط اقیلمی کنونی می توان با افزایش سهمیه آب تالاب صالحیه را از مرگ حتمی نجات داد؛ هفته آینده نشستی در دفتر مدیریت بحران استانداری البرز با حضوراساتید دانشگاه و دستگاه های اجرایی خواهیم داشت و به جد دنبال آن هستیم زهکش های ایجاد شده درسالهای گذشته را حذف کنیم تا به سمت احیای تالاب پیش رویم.

محمدپور گفت: علاوه بر بحث زهکشی، شاهد چرای بری رویه شترها از استان های دیگر هم در این تالاب هستیم که بیش از ظرفیت قابل تحمل محیط چرا می شود؛ سند تالاب صالحیه برای محیط زیست بر اساس قانون است بنابراین به زودی تکلیف دستگاه ها برای احیای این تالاب را مشخص می کنیم و با همکاری همه دستگاه ها از جمله جهاد کشاورزی و ذی نفعان محلی بخش های زیادی از این تالاب احیا می شود.

ریزگردهای تالاب صالحیه تا ۸۵کیلومتری شرق تهران را تحت تاثیر قرار می دهد

مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز یادآور شد: بر اساس مطالعات کارشناسی ریزگردهای حاصل از تالاب صالحیه تا ۸۵ کیلومتری شرق تهران را تحت تاثیر قرار می دهد بنابراین اگر برنامه اجرایی مناسبی نداشته باشیم با مشکل مواجه می شویم؛ با همراهی وزارت نیرو، مردم محلی، مطالعات دانشگاهی برنامه اجرایی خود را در همین امسال آغاز می کنیم و خودمان را آماده کردیم بنابراین این نوید را می دهیم شکوفایی تالاب صالحیه را مردم ببینند.