در شرایط ویژه‌ای آمدیم / حق‌الناس فقط پول نیست
روزهای سختی پیش رو داریم، سعی داریم با توجه به موقعیت ایران و بحران‌هایی که ممکن است در پیش داشته باشیم، گردهم بیایم و از نزدیک باهم باشیم حرف هم را بهتر بفهمیم و مهم‌ترین چالش این بوده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نخستین نشست خبری خود با اشاره به اینکه عوامل مختلفی باعث گسست در سرمایه اجتماعی فرهنگی و هنر نسبت به نظام حکمرانی شده، درباره انتصاب‌های مدیران خود، ممیزی، ممنوع‌الکاری و پیگیری‌ها برای بازگشت شبکه نمایش خانگی به وزارت ارشاد توضیحاتی را ارائه کرد.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، صبح روز یکشنبه، ۲۳ دی‌ماه در مجموعه باغ زیبا میزبان خبرنگاران رسانه‌ها شد.
نیکنام حسینی‌پور، مدیر روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی با تبریک میلاد حضرت علی (ع) و یادکرد از خبرنگارانی که در سال گذشته از دنیا رفتند و فریدون شهبازیان (موسیقیدان) گفت: در مدتی که در خدمت شما هستیم، سعی کردیم صداقت و راستگویی و پاسخگویی را سرلوحه خود قرار دهیم و پاسخگوی اصحاب رسانه باشیم. موضوع دیگر گفت‌وگو با اهالی رسانه بود، موضوعی که گمشده این روزهای ماست.
صالحی در این نشست در سخنانی اظهار کرد: همانطور که آقای حسینی‌پور اشاره کرد، رسانه می‌تواند بینا، بیدار و رصدگر بر فضای دولتمردان باشد. باید خوشحال باشیم که در خدمت شما باشیم و نگاه شما و پیشنهادهای شما به ما در مسیر کمک کند. به عنوان کسی که از جنس رسانه هستم، این حس را دارم، اگر رسانه به عنوان رکن چهارم درست عمل کند و ما دولتمردان به آن احترام بگذاریم و توجه داشته باشیم، مسیر بهتری برای عدالت پدید می‌آید. بخشی از مشکلات به نقص ارتباط دولتمردان و رسانه باز می‌گردد.
او ابتدا درباره برنامه‌های چهارگانه‌ای که به مجلس داده است، گزارشی ارائه و بیان کرد: اصلاح بنیادی فرایند مجوزها انجام می‌شود و در این مسیر باید به تسهیل گری فکر کرد که امیدواریم تا پایان سال شرایط در بخش صدور مجوز بهتر باشد. مورد دوم شفاف سازی بود که در این دوره کمیته آن راه افتاده و تاکنون ۲۰۰ سند بارگذاری شده و اگر تلاش کنیم پشت این دیوار شیشه‌ای قرار بگیریم ایمن‌تر هستیم.
وی به بحث عدالت اشاره کرد و گفت: به دنبال این هستیم که در این بخش نگاه عدالت گرایانه قومیتی، جنسیتی، مذهبی و… اجرا شود. همچنین معتقدیم سامانه دسترسی به اطلاعات آزاد بسیار مهم است و الآن به شکل جدی‌تری پیگیری می‌شود.
اقتصاد فرهنگ موضوع بعدی مورد اشاره صالحی بود و سپس گفت که بحث شهرهای خلاق فرهنگ را جدی دنبال می‌کنیم.
او یادآور شد که گذرهای فرهنگ و هنر در دولت دوازدهم در برخی شهرها کلید خورده بود و در این راستا در نیشابور تفاهم‌نامه‌ای در همین سفر استانی جدید به مشهد امضا خواهد شد.
دولت الکترونیک به صورت جدی در حال تداوم است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، درباره برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت چهارم در حوزه فناوری نوین، گفت: طرح استفاده از هوش مصنوعی در حوزه فرهنگ در حال انجام است. سند نظام محتوا و خدمات محتوا آماده و در حال ارائه آن، هستیم. دولت الکترونیک به صورت جدی در حال تداوم است، اقداماتی صورت گرفته اما کار قابل توجه داریم.
او با اشاره به هویت فرهنگی ایران، گفت: هویت ایرانی و اسلامی دو روی سکه هویت فرهنگی ماست و امکان ندارد یک‌رو شود. این سکه با دو رو معنا دارد و در یک فضای فرهنگی و هنری باید بتوانیم از این سکه دو رو با سابقه طولانی صیانت کنیم و بتوانیم تکامل بدهیم.
او یادآور شد: نقشه فرهنگی استان‌ها در شورای عالی انقلاب تهیه شده بود و این نقشه فرهنگی را به جد دنبال می‌کنیم که نظام‌نامه و روش خاص خود را دارد که بتوانیم هویت ایرانی اسلامی را در جغرافیای کشورمان پیش ببریم.
راهبردهای وزارتخانه درباره لایحه حجاب چیست؟
او در ادامه نشست در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره قانون حجاب و عفاف و راهبردهای وزارتخانه گفت: این قانون با تاخیر در ابلاغ مواجه شده، یکی از پیشنهادها ارائه لایحه جایگزین است و به نظر می‌رسد معاونت حقوقی در این مسیر جایگزینی پیش می‌رود.
برای خط زدن نباید عجله کنیم
وی درباره طرح‌های پرحاشیه دولت قبل که هنوز در سایت وزارتخانه است و آیا قرار است آنها را دنبال کند گفت: ما در شرایط ویژه‌ای آمدیم ولی با وزارت فرهنگ آشنا بودم و این آشنایی پیشین سبب شد برای من وضعیت متفاوت باشد. وزارت فرهنگ پس از شهادت آیت الله رئیسی و بعد انتخابات در حالت نیمه مستقر حضور داشت و در این مدت رویدادهایی که برگزار شده بی نقص نبوده اما تلاش شد قابل دفاع باشند. اما اینکه افق‌های جدید را بخواهیم طرح بریزیم به تثبیت احتیاج دارد و برای خط زدن نباید عجله کنیم. اگر به نتیجه برسیم حتما اصلاح می‌کنیم.
وزیر ارشاد همچنین در پاسخ به پرسش ایسنا با اشاره به چالش‌هایی که در ابتدای مدیریتش در حوزه فرهنگ وجود داشته است ( با توجه به نزدیکی جشنواره‌های فجر، بلاتکلیفی جشنواره مد و لباس، هنرمندان ممنوع‌الکار و هنرمندانی که قهر کردند، فیلم‌های زیرزمینی و حضور ایران در جشنواره‌های خارجی و حتی شفافیت) مهم‌ترین چالش چه بوده و بعد چند ماه کدام یک برطرف شده و کدام یک حل نشده باقی مانده است، اظهار کرد: اگر بخواهیم چالش عمده در کل حاکمیت را بگوییم، چالش سرمایه اجتماعی داریم و کاهش اعتماد مردم به حکمرانان روشن است که در حوزه فرهنگ و هنر شتاب بیشتری پیدا کرد، عوامل مختلفی باعث گسست و گسل در سرمایه اجتماعی فرهنگی هنر نسبت به نظام حکمرانی شده که قالب‌های مختلف دارد از قهر و فاصله تا نفرت و اعتراض. این واقعیت اجتماعی خود ماست که باید آن را بفهمیم و با برداشت درست با آن مواجه شویم. کل جامعه دچار اغتشاشات ذهنی و معرفتی است و در اصحاب فرهنگ و هنر مضاعف شد.
او افزود: مهم‌ترین مسئله این است، اگر اعتماد ذی‌نفعان را نداشته باشید کاری درست اتفاق نمی‌افتد و موجب می‌شود کاری را که شروع می‌کنیم، از همان ابتدا از دیوار بی اعتمادی فرو می‌ریزد. این اهم چالش‌هاست و تلاش کردیم و کار سختی بود،زیرا اعتماد یک شبکه است و من در این راستا تلاش کردم.
او خاطرنشان کرد: روزهای سختی پیش رو داریم، سعی داریم با توجه به موقعیت ایران و بحران‌هایی که ممکن است در پیش داشته باشیم، گردهم بیایم و از نزدیک باهم باشیم حرف هم را بهتر بفهمیم و مهم‌ترین چالش این بوده است. تلاشم این بود که بر این موضوع متمرکز باشیم و همچنین تلاش کردیم، متوجه کنیم بخش‌های دیگر نظام حکمرانی را به اینکه جامعه ما قابل اعتماد و قابل احترام است و اعتماد از دست رفته را برگردانیم.
صالحی درباره به رسمیت شناختن موسیقی رپ، موسیقی خیابانی و بازگشت هنرمندان خارج از کشور گفت: این سوالها مهم است ولی اینکه این مقدار علاقه به موسیقی کره‌ای در سالهای گذشته در کشور به وجود آمد این بازخواست از خودمان را پدید می‌آورد که چه کردیم مذاق نسل جدید اینطور شده است؟! من نمی‌خواهم بگویم آن سوالها مسئله نیستند ولی مسئله اصلی این است که وقتی جریان موسیقی‌ای که می‌توان به سمت آن رفت تنگ شده، به اینجا می‌رسیم. بحث‌هایی که درباره سند موسیقی داشتیم نشان می‌دهد که فضاهایی به وجود آمده که یک قدم به جلو است و ما باید براساس دغدغه‌های مبنایی پیش برویم تا به سوال‌های روبنایی برسیم.
او در بخشی دیگر درباره مسکن خبرنگاران گفت: هفته قبل که نزد آقای عارف بودم، مطرح شد که گزارشهایی که در زمینه مسکن وجود دارد خوب نیست و وضع مسکن به طور کلی خوب نیست. در این مدت هم فقط گزارش‌ها را بررسی کردیم و از این به بعد در این زمینه بپرسید که نتیجه پیگیری‌های ما مشخص شود.
صالحی درباره افزایش قیمت کتاب و وضعیت یارانه‌های کتاب گفت: این مشکل در سالهای اخیر وجود داشته و متغییر اصلی در این زمینه کاغذ است. در نامه‌ای به آقای عارف پیشنهادهایی ارائه شده ولی چون هنوز بررسی نشده مطرح نمی‌کنم. متغیرهای ارز کتاب را به کالای لوکس تبدیل کرده ولی پس از بررسی آن پیشنهادها اظهارنظر می‌کنیم تا وعده‌ای که نتیجه آن مشخص نیست داده نشود.
او درباره بهبود رابطه با عربستان و استفاده از ظرفیت‌های لازم بیان کرد: ارتباطاتی به تناسب حج و سیاست خارجی داریم ولی ضلع سوم حتما می‌تواند فرهنگ باشد. با مصر هم ارتباط‌های خوبی شروع شده ولی فعلا در حوزه سیاسی است. به نظر می‌رسد چشم‌انداز رابطه با مصر هم گام به گام بهبود پیدا کند.
وزیر ارشاد درباره سازوکار مشخص برای بررسی کتاب و اینکه دولت برای اصلاح قانونی ممیزی کتاب چه برنامه‌ای دارد، تصریح کرد: این دغدغه درستی است و بالاخره مولف برای تولید اثر وقت می‌گذارد. در دوره قبل، قدمی را برداشتیم که ناکافی است، نمی‌توانیم اثر را به چند نفر بدهیم و انتظار داشته باشیم، برداشت یکسان داشته باشیم و حتما در فرایند بررسی اختلاف سلیقه پدید می‌آید.
او گفت: در دوره قبل با توجه به مباحثی که در شورای انقلاب فرهنگی مطرح است، کاربرگ‌هایی را به بررسی‌کننده‌ها می‌دادیم تا از سلیقه‌ها بکاهیم. نکته دوم که در دولت چهاردهم هم ادامه دارد، این است که باب گفت‌وگو را بین مولفان و بررسی‌کنندگان باز کنیم. بررسی باید فضای بیرونی باشد و در پستو نباشد تا بتواند گفت‌وگو انجام شود و اگر نکته‌ای دارد بگوید زیرا می‌خواهد قانون را اجرا کند. موضوع گفت‌وگو را بررسی‌کننده و مؤلف به رسمیت بشناسند و و وقت بگذارند. این کار را در آن دوره شروع کرده بودیم و در ماه‌های اخیر هم ادامه داشته است تا آثاری به نتیجه برسد.
اگر اثری را متوقف می‌کنید، حق الناس است
سید عباس صالحی خاطرنشان کرد: ما آمر و مرشد نیستیم بلکه کارگزار قانون هستیم. مؤلفان و هنرمندان ولی‌نعمت ما هستند. این دو سازوکار تا حدودی جواب می‌دهد، بعلاوه نگاه دیگر که داریم این است، حق‌الناس فقط پول نیست و این که بخشی از عمر شخصی را متوقف و ضبط کنید هم حق‌الناس است و باید برای آن جواب درستی داشته باشید، اگر اثری را متوقف می‌کنید حق‌الناس است.
او یادآور شد: قانون بررسی کتاب برای زمانی که کتاب زیر ده‌هزار نسخه منتشر می‌شد و متغیرهای متفاوتی داشت بود، جهان پیرامون ما عوض شده است، نمی‌گویم مقهور عصر تغییرات باشیم اما باید متوجه تغییرات باشیم و بدانیم ابزارهای که ممکن است مؤثر باشد، به مرور کند شده و علیه ما خواهد شد. باید در قانون بررسی، اصطلاحاتی صورت بگیرد.
وزیر ارشاد درباره سازوکار مشخص برای بررسی کتاب و اینکه دولت برای اصلاح قانونی ممیزی کتاب چه برنامه‌ای دارد، تصریح کرد: این دغدغه درستی است. بالاخره مولف برای تولید اثر، وقت می‌گذارد. در دوره قبل، قدم‌هایی را برداشتیم که ناکافی است. نمی‌توانیم اثر را به چند نفر بدهیم و انتظار داشته باشیم، برداشت یکسان داشته باشیم و حتما در فرایند بررسی اختلاف سلیقه پدید می‌آید.
او گفت: در دوره قبل با توجه به مباحثی که در شورای انقلاب فرهنگی مطرح است، کاربرگ‌هایی را به بررس‌ها می‌دادیم تا از سلیقه‌ها بکاهیم. نکته دوم که در دولت چهاردهم هم ادامه دارد، این است که باب گفت‌وگو بین مولفان و بررسی‌کننده‌ها را باز کنیم. بررسی‌کننده باید در فضای بیرونی باشد و در پستو نباشد تا بتواند گفت‌وگو کند و اگر نکته‌ای دارد بگوید زیرا می‌خواهد قانون را اجرا کند.
او در پاسخ به اینکه برخی فیلمها که در گذشته ساخته شدند الان سازندگان آنها خواستار حضور در جشنواره هستند، گفت: فیلمهایی که در مسیر انتخاب جشنواره هستند باید پروانه نمایش گرفته باشد و اینطور نبوده که در مسیر ممیزی بخاطر محتوا در جشنواره نباشند.
سیدعباس صالحی، درباره وضعیت بودجه وزارت ارشاد نیز گفت: دوستان ما در رسانه این موضوع را دنبال کنند، این موضوع بخشی از. کار شماست؛ اینکه جمعی مدعی بودند بودجه ۲۰ برابر شده است. قانون بودجه مشخص و علنی است. بروید بودجه پنج سال گذشته را موضوع گزارش قرار بدهید تا بفهمیم، بودجه چقدر رشد پیدا کرده است. ما هم خبرهایی از افزایش بودجه می‌شنیدیم و خوشحال بودیم از سر روی وزارتخانه پول می‌بارد و دیگر شرایط عسرت و تنگدستی قبل نیست اما آنچه در بودجه ۱۴۰۳ قابل مشاهده است این است که بودجه ۱۷ درصد رشد داشته است اما حقوق و دستمزد و پشتیبانی ۳۰ و ۴۰ درصد افزایش داشته است. از طرف دیگر اینکه چقدر بودجه تخصیص داده شده هم بحث دیگری است، تاکنون ۵۷ درصد بودجه تخصیص داده شد. تأکید بر بند ب تبصره ۱۳ که پول به وزارتخانه می‌ریزد، همان یک درصد شرکت‌ها است و صحبت‌های ابتدایی ۳۶ همت بود که بعد گفتند نمی‌شود. در این ۱۰ ماه، ۶ میلیارد و ۲۰۰ به ما دادند. واقعیت بودجه این است. بودجه را نگاه کنید و بررسی کنید که تا چه حد صحت دارد. امسال ۱۷ درصد رشد داشته و کمک به مطبوعات و نشر هم ۲۰ درصد بوده است.
وزیر فرهنگ در بخشی دیگر از این نشست درباره برخوردهای قانونی با اشاره به کنسرتی فرضی که رسانه‌های خارجی روی آن کار کردند، گفت: برداشت من این است که وزارت فرهنگ و هنر باید قانون را رعایت کند. قانون مثل آداب اجتماعی در عرف است و اگر فرو بریزد مناسبات اجتماعی دچار مشکل می‌شود. در نظام نامه ذهنی من اشکالی ندارد که هر کسی در چارچوب خود کار کند اما وقتی در چارچوب دولت و قانون هستیم باید قانون را رعایت کنیم. لذت همه تکالیف وزارت ارشاد در بحثهای سبک پوشش و مقررات لازم الاجرا الزامی است البته نمی‌خواهم وارد مصادیق شوم ولی مواردی بوده که برخورد شده اما علنی نشده است.
او در ادامه در پاسخ به سوالی درباره اینکه چه اقدامی سیاستگذاری در راستای وفاق ملی برای دعوت از هنرمندان صورت می‌گیرد بیان کرد: قانون صنفی هنر و رسانه ضعیف بوده از جمله اینکه اجازه قانونی تاسیس صنف کشوری داده نمی‌شد. در دولت دوازدهم این مسئله را با صنف فراگیر دنبال کردیم ولی متاسفانه در دوره قبل جلوی این مسیر گرفته شد. آنچه می‌تواند این راه را پایدار کند وجود صنف های قدرتمند است که اگر صنوف و تشکل‌های فراگیر شکل بگیرند و تصدی‌های دولت تا حتی امکان واگذار شد این مسیر پایدار اتفاق می‌افتد. این دو امر یعنی تشکل و صنف قدرتمند و واگذاری تصدی‌ها می‌تواند از مسیرهای زیگ‌زاگی در تغییرات مدیریتی جلوگیری کند.
الان قضاوت زود است
صالحی در پاسخ به سوالی درباره انتخاب معاونان سینمایی و هنری در مقایسه با دوره قبلی وزارت خودش و اینکه به نظر می‌رسد کار را سهل گرفته و الان با این معاون‌ها می‌خواهد چطور کار را پیش ببرد و اصلا فکر می‌کند بتواند کاری کند گفت: آقای انتظامی وقتی به سینما آمد به من اعتراض شد ولی ایشان توانست کار کند. البته نمی خواهم این نکته را تخطئه کنم چون ممکن است من هم یک سال دیگر به نتیجه دیگری برسم. برای آقای فریدزاده (سازمان سینمایی) هم شیر و خط ننداختم. به نظرم الان قضاوت زود است. دوستانی که انتخاب شدند در راستای جوانگرایی و تغییر بافت بود و اینکه عامل نباشند بلکه صاحب فکر و ایده هم باشند و از نسل جوان‌تر انتخاب شوند. من دوست نداشتم اینجا بیایم و این روشن است ولی وقتی مسئولیتی را قبول می‌کنی وجدان اجازه نمی‌دهد که کوتاهی شود.
وزیر ارشاد درباره ممنوع‌الکاری هنرمندان و دلجویی از اهالی فرهنگ و هنر و بیرون آمدن از انزوا هنرمندان، گفت: اتفاقاتی در سال ۱۴۰۱ افتاده بود و در مجموعه‌ای تصمیم گرفته شده بود تا پاره‌ای از ممنوعیت‌ها صورت بگیرد، برخی رفع مشکل شده است و برخی پیش‌بینی‌ها هم صورت گرفته است. مصداق نمی‌گویم زیرا رسانه‌ای شدن بر ضد آن خبر خواهد بود.
تفاهم خوبی بین حوزه نهاد امنیتی بوده و توجه نهادهای قضایی بنابراین مشکل نصف آنها حل شد. البته این مورد درباره کسانی می‌گوییم که محکومیت قضایی نداشتند، درباره عده دیگری هم کار می‌کنیم. گاه انتقادی می‌شود که مگر مسئله فرهنگ و هنر، فقظ ممنوع‌الکاری است.
او تأکید کرد: نیمی از مشکل حل شده و درباره بقیه پیش‌بینی‌هایی شده است. امیدوارم با تفاهم‌نامه‌هایی با نهاد امنیتی و قضایی مشکلات حل شود و با جریان وفاق ملی بی اعتمادی و کم اعتمادی تسهیل شود.
او افزود: ما از بی‌اعتمادی به حکمرانی صحبت می‌کنیم. مردم ایران کشورشان را دوست دارند و باید با چسبندگی بین دولت و ملت بستری فراهم کنیم تا به آینده کمک کنیم.
تعداد ممنوع‌الکارها زیاد نیست
او در ادامه در پاسخ به اینکه آیا در این دوره چیزی به اسم لیست سیاه وجود دارد؟ گفت: اجمالا بله افرادی هستند. اما بهتر است ما به اثر نگاه کنیم نه مولف. با این حال این تبلیغاتی که اینقدر زیاد است که می‌گوید هنرمند و اهل قلم ممنوع الکار زیاد داریم، خیر، اینطور نیست. تعداشان بسیار کم است ولی همین هم نباید باشد.
وزیر ارشاد همچنین درباره اعمال نظر نهادهای دیگر در موضوع ممیزی نیز گفت: تلاش ما این بوده تا با گفت‌وگو به اقناع برسیم. گاه برخی فکر می‌کنند، اگر نهاد امنیتی و انتظامی ایراد گرفت، صرفا باید «بله گفت». در دوره قبل اما حالا بر این هستیم اگر نکته‌ای وجود دارد، با نهاد انتظامی و امنیتی مطرح شود، در گفت‌گو باز است و در مواردی اثر داشته است.
او ادامه داد: ایجاد زیست بوم فکری مشترک بین نهادها مختلف باعث تسهیل‌گری می‌شود زیرا گاه مسئله‌ای شبه مسئله و یا ضد مسئله و با ایجاد زیست بوم فکری مشترک در مسائل تفاهم‌هایی پیدا می‌کنیم. مسایل چون فرهنگ و امنیت و فرهنگ و نظم اجتماعی مطرح می‌شود و برداشت‌هایی ما داریم که در این زیست بوم می‌توان، آنها را نزدیک‌تر کرد و در این زیست‌بوم گفت و گو می‌کنیم و اگر در مواردی به نتیجه نرسیم، برداشتم این است، که هر کسی در شرح وظایف خود آمریت دارد. گاه فضایی خارج از فهم وزارت فرهنگ است، درباره فرد و مطلبی، نهاد دیگری تصمیم‌ساز و تصمیم گیرنده است اما در جاهای دیگر به ما اعتماد کنید.
وزیر ارشاد درباره کانون فرهنگی مساجد نیز گفت: در حوزه هنر و رسانه باید، کانون فعال مسجدی داشته باشیم؛ مسجدی که به هنر و فرهنگ و رسانه بپردازند، وزارت ارشاد فرصتی برای کانون‌ها می‌سازد تا از این بستر استفاده حداکثری کنند. مکرر در این فضا صحبت داشتیم که فضای مساجد با هنر و رسانه که ابزار ارتباطی با نسل جدید است، نزدیک شود.
وزیر فرهنگ در پاسخ به سوالی درباره واگذاری پلتفرم‌ها به صدا سیما گفت: این بحث در دولت سیزدهم به توافقی رسید ولی درک روشنی ندارم از این که چقدر این تصمیم درست است که یک شبکه متصل را جدا کنیم چون به نظرم این شبکه پیوسته است. من این فهم را ندارم که چطور یک بخش مثل سینما در یک جا باشد و بخش دیگر آن در جایی دیگر. ما باید تابع قانون باشیم ولی از نظر من اشکالی به این موضوع وارد است اما در کوتاه مدت راه حلی برای آن نمی‌بینم.
او با یادآوری یک کاریکاتور از گل آقا در زمانی که دام را با یک وزارتخانه سپرده بودند و تأمین علوفه را به دستگاهی دیگر، ادامه داد: گاهی تقسیم‌های مکانیکی به عواقبی ختم می‌شود که بیشتر به هم ریزی کار است نه تقسیم کار. فعلا قانون این است و گردن ما هم از مو باریکتر. با این حال فعلا در جلسات نظرات خود را مطرح کردیم.