چاقی به خودی خود بیماری نیست
چاقی به معنای اضافه وزن به دلیل عدم تعادل میان کالری دریافتی و مصرفی بدن است. سال ۱۳۸۱ انستیتو تحقیقات تغذیه نشان داد ۹/۲۷ درصد از مردم کشور مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند و شیوع چاقی تا امروز بنا به برخی گزارش‌ها تا ۵۰ درصد هم افزایش یافته است. از مهم‌ترین عوامل ایجادکننده چاقی می‌توان به ژنتیک، هیپوتیروئیدیسم، داروها، تنبلی و تحرک پایین، استرس، خواب ناکافی و ترک سیگار در افرادی اشاره کرد که به مدت طولانی سیگار کشیده‌اند.
چاقی به خودی خود بیماری نیست، بلکه این عوارض ناشی از چاقی است که مشکل‌ساز خواهد بود. بیماری‌های قلبی، افزایش کلسترول خون، افزایش فشار خون، سکته مغزی، دیابت، انواع بخصوصی از سرطان، بیماری‌های کیسه صفرا، التهاب مفاصل، آرتروز و نقرس، تنگی نفس هنگام خواب، ایجاد برخی مشکلات در دوران بارداری و در نهایت بی‌اختیاری ادرار از مهم‌ترین عارضه‌های چاقی هستند.
بد نیست بدانید احتمال ابتلابه فشارخون در افراد چاق دو برابر، به بیماری‌های قلبی شش برابر، به دیابت نوع ۲ در افراد دارای اضافه وزن دو برابر و ریسک سنگ صفرا در افراد چاق سه برابر افراد غیرچاق است. چاقی همچنین باعث افزایش سطح LDL (کلسترول بد) خون می‌شود. البته ذکر این مطالب به معنای تبلیغ لاغری نیست.
زیرا لاغری نیز عوارضی مانند پوکی استخوان، نقص سیستم ایمنی و سرماخوردگی‌های مکرر، بیماری‌های تنفسی، ناباروری و اختلالات هضم ایجاد می‌کند. برای بررسی وضعیت بدن از لحاظ چاقی و اضافه وزن از شاخصی با عنوان نمایه توده بدن (BMI) استفاده می‌شود. در افراد بالای ۱۹ سال این شاخص از تقسیم وزن (بر اساس کیلوگرم) بر قد (بر اساس متر) به‌دست می‌آید. اگر حاصل تقسیم این دو عدد کمتر از ۵/۱۶ باشد، فرد دچار کمبود وزن شدید است. اگر عدد حاصل بین ۵/۱۶ تا ۵/۱۸ باشد فرد دارای کمبود وزن خواهد بود. نمایه توده بدن بین ۵/۱۸ تا ۹/۲۴ به معنای وزن طبیعی، ۲۵ تا ۹/۲۹ نشان دهنده اضافه وزن، ۳۰ تا ۹/۳۹ به معنای چاقی و بالاتر از ۴۰ نشان‌دهنده چاقی مفرط و خطرناک است.
برای شروع برنامه کاهش وزن ابتدا لازم است اطمینان پیدا کرد که واقعا به کاهش وزن نیاز است. در ضمن برنامه کاهش وزن را زمانی باید شروع کرد که از هر لحاظ آمادگی جسمی و روحی در فرد وجود داشته باشد. انتخاب برنامه‌ای که همه مواد مغذی ضروری شما را تامین کند نیز اهمیت اساسی دارد.
باید توجه کرد استاندارد کاهش به طور معمول بین دو تا چهارکیلوگرم درماه است و پایین آوردن سریع وزن می‌تواند به بروز مشکلات عدیده‌ای مانند خشکی پوست، ریزش مو، ناراحتی معده، کاهش فعالیت روده، از دست رفتن آب بدن، مشکلات تنفسی، ضربان نامنظم قلب، مشکلات کلیوی و حتی مرگ ناگهانی منجر شود.
امروزه مکمل‌ها و دارو‌های کاهنده وزن به وفور وجود دارد. اما این داروها برای تمام افرادی که قصد دارند وزن خود را کاهش دهند، مناسب نیستند. بهترین روش کاهش وزن استفاده از رژیم غذایی متعادل و متنوع و فعالیت بدنی منظم است، اما مکمل‌های لاغری در افرادی که نیاز به کاهش وزن حدود ۴۵ کیلوگرم یا بیشتر داشته یا نمایه توده بدن بالاتر از ۳۰ دارند به روند کاهش وزن کمک می‌کنند.
از مهم‌ترین دارو‌های مورد استفاده در کاهش وزن می‌توان به سیبوترامین اشاره کرد که مصرف آن به علت ایجاد عوارض قلبی و عروقی و افزایش ریسک بروز سکته‌های مغزی از سال ۱۳۸۹/ ۲۰۱۰ در بسیاری از کشور‌های جهان ممنوع اعلام شد. ولی کماکان یکی از اجزای مکمل‌های کاهش وزن است که از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای و خارج از داروخانه‌ها تبلیغ می‌شود. از سایر دارو‌هایی که به صورت غیرمجاز در فرآورد‌های کاهش وزن ماهواره‌ای استفاده می‌شود می‌توان به فلوکستین، فنول فتالئین، فنی توئین، لووتیروکسین و متفورمین اشاره کرد که استفاده هر یک در موارد غیرمرتبط می‌تواند دنیایی از مشکلات را برای فرد ایجاد کند. از مهم‌ترین دارو‌های غیرمجاز می‌توان به Magic slim, Perfect slim, natural model Slimming, body shaping اشاره کرد. روی برچسب این داروها نام کارخانه سازنده دیده نمی‌شود و بیشتر آن‌ها در چین و با عنوان گیاهی تولید می‌شود.
البته مکمل‌های مجاز کاهش وزن که دارای اثرات ثابت شده بوده و عوارض خاصی به‌دنبال ندارند از طریق داروخانه‌ها قابل تهیه است. اما لازم است برای حصول بهترین نتیجه، قبل از مصرف هر گونه دارو حتما با داروساز و متخصص تغذیه مشورت کرد.