لغو کامل مکانیزم ماشه شرط اصلی ایران
محبوبه بیدکی - در بحبوحه تحولات شتابان منطقه‌ای و بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران با اتخاذ رویکردی هوشمندانه در عرصه‌های دیپلماتیک و دفاعی، در تلاش است تا معادلات قدرت را به نفع منافع ملی خود تغییر دهد.
از شکست عملیات ترور رژیم صهیونیستی در قطر که نشانه‌ای از تزلزل جایگاه قدرت‌های بزرگ در منطقه است، تا مذاکرات حساس با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با هدف خنثی‌سازی “مکانیزم ماشه” و رفع سایه تحریم‌ها پیگیری می‌شود، هر رویدادی بر پیچیدگی و اهمیت صحنه بین‌الملل می‌افزاید. این گزارش، به بررسی دقیق ابعاد مختلف این تحولات و مواضع راهبردی ایران در قبال چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو می‌پردازد تا تصویری جامع از چشم‌انداز کنونی ارائه دهد.
شکست عملیات ترور رژیم صهیونیستی در قطر
در این زمینه دکتر علیرضا تقوی نیا تحلیلگر مسائل سیاسی با تاکید بر اینکه خبر شکست عملیات ترور رژیم صهیونیستی علیه فرماندهان و مسئولان حماس در قطر، بازتاب وسیعی در افکار عمومی و محافل سیاسی داشته است،می گوید:این رویداد، که به مثابه ضربه‌ای به جایگاه منطقه‌ای ایالات متحده و شخص دونالد ترامپ تلقی می‌شود،موجب تجدیدنظر کشورهای عربی در اتکای صرف به واشنگتن شود.
وی ادامه می دهد: این اتفاق، نه تنها حقانیت مواضع جمهوری اسلامی ایران را اثبات کرده و جایگاه آن را در منطقه تقویت می‌کند، بلکه بار دیگر نشان می‌دهد که اتکاء به آمریکا، حتی با پرداخت امتیازات اقتصادی و عقد قراردادهای کلان، تضمینی برای امنیت و منافع کشورها نخواهد بود؛ چرا که آمریکا در بزنگاه‌های حساس، منافع هم‌پیمانان خود را در ازای تأمین منافع اسرائیل نادیده می‌گیرد.
تقوی نیا یادآور می‌شود:این مسئله به ویژه برای آن دسته از جریان‌های داخلی که وابستگی اقتصادی به غرب را راهگشای مشکلات می‌دانند، جای تأمل جدی دارد.
توافق ایران و آژانس گامی برای جلوگیری از فعال‌سازی مکانیزم ماشه
این تحلیلگر سیاسی تاکید می کند: تصمیم قاطع شورای عالی امنیت ملی و دولت جمهوری اسلامی ایران بر این است که از فعال‌سازی “مکانیزم ماشه” جلوگیری به عمل آید و در این راستا، چین و روسیه نیز تلاش‌های دیپلماتیک قابل توجهی را آغاز کرده و ایران را به پیگیری جدی این مسیر ترغیب کرده‌اند.
تقوی نیا ادامه می دهد: دیدار اخیر وزیر امور خارجه با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در مصر و دستیابی به تفاهم اولیه، گامی مهم در این راستا محسوب می‌شود، هرچند جزئیات این تفاهم هنوز به صورت رسمی منتشر نشده و هرگونه اظهارنظر قطعی درباره آن منوط به آگاهی از مفاد کامل آن است، اما می‌توان حدس زد که محورهای مذاکرات بر مسائل کلیدی مورد تأکید آژانس، از جمله وضعیت اورانیوم ۶۰ درصد، متمرکز بوده است.
چالش‌ها و خطوط قرمز ایران در همکاری با آژانس
وی در ادامه می گوید:با توجه به سابقه بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران توسط جاسوسان مرتبط با آژانس، مسئله محدودیت‌گذاری برای بازرسان و نحوه دسترسی آن‌ها به مراکز هسته‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است و مصوبه مجلس شورای اسلامی نیز به صراحت تأکید دارد که هرگونه همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تنها با مجوز و تأیید شورای عالی امنیت ملی امکان‌پذیر خواهد بود.
تقوی نیا با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران در قبال این همکاری‌ها، خواستار لغو کامل مکانیزم ماشه است،نه صرفاً تعلیق آن،خاطرنشان می کند:تعلیق این مکانیزم، به منزله باقی گذاشتن “استخوان زخم”ی است که می‌تواند در آینده مجدداً برای ایران دردسرساز شود، بنابراین، هرگونه تفاهمی که به جای لغو کامل، تنها به تعلیق مکانیزم ماشه منجر شود، از منظر ایران مورد قبول نخواهد بود،ایران به صراحت اعلام کرده که هرگونه فعال‌سازی مکانیزم ماشه یا بازگشت تحریم‌ها، منجر به لغو کامل توافق و توقف همکاری با آژانس خواهد شد و حتی ممکن است مجلس شورای اسلامی تصمیم به خروج از NPT (پیمان عدم اشاعه هسته‌ای) بگیرد.
جلسه شورای امنیت و انتقاد از کارنامه دیپلماتیک گذشته
این تحلیلگر سیاسی تاکید می کند:کره جنوبی نیز درخواست برگزاری جلسه شورای امنیت سازمان ملل را برای بررسی تداوم یا لغو تحریم‌های ایران مطرح کرده است، این جلسه از آن جهت حائز اهمیت است که در صورت وتوی یکی از اعضای دائم، تحریم‌ها مجدداً فعال خواهند شد، در این زمینه، انتقادات شدیدی نسبت به عملکرد گذشته وزارت امور خارجه در بحث مکانیزم ماشه مطرح است؛ بسیاری معتقدند که این مکانیزم، از نقاط ضعف بزرگ برجام بوده و به هیچ وجه قابل دفاع نیست.
توافقی پایدار تنها با لغو کامل تحریم‌ها
وی در ادامه یادآور می‌شود:تا زمانی که مفاد توافق ایران و آژانس به صورت رسمی منتشر نشده و جزئیات “داده‌ها و گرفته‌ها” مشخص نگردد، نمی‌توان اظهارنظر قطعی داشت،اما اگر این تفاهم منجر به بی‌خیالی کامل کشورهای اروپایی از
مکانیزم ماشه شود و شش قطعنامه تحریمی قبلی به طور کامل لغو گردند، می‌توان آن را یک توافق مثبت ارزیابی کرد، در غیر این صورت و با توجه به “مین‌گذاری”های انجام شده در برجام، در صورت فعال‌سازی مجدد مکانیزم ماشه یا بازگشت تحریم‌ها، ایران هیچ الزامی به اجرای تعهدات خود نخواهد داشت.
تقوی نیا در پایان خاطرنشان می کند: مدیریت کنونی پرونده با شورای عالی امنیت ملی است و تمامی تصمیمات نیز باید به تأیید مقام معظم رهبری برسد، حتی نظارت بازرسان آژانس بر تعویض سوخت نیروگاه بوشهر نیز با مجوز این شورا بوده و پس از اتمام کار، بازرسان خاک کشور را ترک کرده‌اند، با در نظر گرفتن آژانس به عنوان یک ابزار اطلاعاتی برای قدرت‌های غربی، امید است که در این مذاکرات، امتیازات قابل توجهی از جمله لغو کامل مکانیزم ماشه و تحریم‌ها، برای ایران به دست آید، جز این، هر توافقی از منظر منافع ملی ایران، توافق خوبی تلقی نخواهد شد.
mojgan.bidaki88@gmail.com