از نابرابری مالیاتی تا تورم؛ وقتی درآمدها پنهان می‌مانند
محبوبه بیدکی - یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظام مالی کشور، موضوع فرار مالیاتی و تفاوت میزان تحقق درآمدهای آن در بخش‌های مختلف اقتصادی است.
طی سال‌های گذشته، تلاش‌های متعددی از جمله سیستمی و هوشمند شدن پرداخت مالیات با هدف افزایش شفافیت و کارآمدی نظام مالیاتی صورت گرفته، اما همچنان بخشی از درآمدهای بالقوه دولت به دلیل نبود شفافیت اقتصادی و فرار مالیاتی از دسترس خارج می‌شود.
اظهارات متعدد رؤسای کل سازمان‌های امور مالیاتی، حاکی از این است که میزان فرار مالیاتی در مناطق و مشاغل مختلف تفاوت چشمگیری دارد. این مسئله نه‌تنها بر تحقق درآمدهای دولتی تاثیرگذار است، بلکه می‌تواند پیامدهایی مهم از جمله تشدید کسری بودجه و افزایش فشار تورمی بر جامعه در پی داشته باشد.
در این راستا مصطفی طاهری نماینده مجلس شورای اسلامی می گوید؛بر اساس اظهارات چندین رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور، میزان فرار مالیاتی در نقاط مختلف کشور متفاوت است.
نماینده مردم طارم و زنجان در مجلس دوازدهم ادامه می دهد؛ در برخی مناطق، فرار مالیاتی تا سه برابر درآمد قابل تحقق است، در حالی که در بخش‌هایی دیگر این رقم دو برابر یا حتی یک و نیم برابر اعلام شده است.
عضو کمیسیون صنایع و معادن این اختلافات را ناشی از میزان شفافیت اقتصادی در هر حوزه دانسته و یادآور می شود؛ این اختلافات به گونه ای است که در برخی بخش‌ها با وجود شفافیت بیشتر، امکان مشاهده و رصد همه درآمدها وجود دارد و مالیات مربوطه نیز دریافت می‌شود.
این نماینده مجلس تاکید می کند؛به عنوان نمونه، درآمد کارکنان بخش‌های دولتی و اداری به دلیل قابل مشاهده بودن، مالیات مربوط به آن به طور کامل وصول می‌شود. اما در صنوف و بخش‌هایی که درآمدها شفاف نیستند، شناسایی و دریافت مالیات دشوارتر است و بخشی از درآمدهای واقعی شناسایی نمی‌شوند.
طاهری خاطرنشان می کند؛نتیجه این فرایند این است که؛دولت همواره با کسری بودجه مواجه می‌شود؛ به طوری که تا حدودی هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر بودجه تأمین نشده و این کسری نهایتاً با تورم جبران می‌شود که این امر سبب کاهش ارزش دارایی‌ها و قدرت خرید مردم خواهد شد؛ چرا که دولت برای جبران کسری بودجه ناگزیر به چاپ پول یا روش‌های مشابه روی می‌آورد.
عضو کمیسیون صنایع و معادن تاکید می کند؛در صورت تحقق شفافیت اقتصادی کافی و فراگیر در سطح جامعه و حاکمیت، دولت حتی بدون اتکا به درآمدهای نفتی و معدنی می‌تواند کلیه هزینه‌های خود را از محل درآمدهای مالیاتی تأمین کرده و حتی مازاد نیز کسب شود، این نکته موضوعی است که همواره مورد تأکید اغلب رؤسای کل امور مالیاتی کشور بوده است./
در نهایت باید تاکید کرد که؛ شفافیت اقتصادی، نقشی کلیدی در تحول نظام مالیاتی کشور دارد،چرا که تجربه کشورهای پیشرفته و همچنین گزارش مدیران مالیاتی نشان می‌دهد، با استقرار سازوکارهای شفاف و موثر، امکان شناسایی دقیق درآمدها و وصول مالیات عادلانه برای دولت فراهم می‌شود.
بدون تردید،در صورت تحقق کامل شفافیت و کاهش زمینه‌های فرار مالیاتی، بسیاری از مشکلات ساختاری فعلی از جمله کسری بودجه و وابستگی به درآمدهای نفتی برطرف خواهد شد. به گفته کارشناسان، اتکا بر درآمدهای مالیاتی مطمئن و شفاف علاوه بر تامین هزینه‌های دولت، زمینه‌ساز رشد اقتصادی پایدار و عدالت اجتماعی نیز خواهد بود.
mojgan.bidaki88@gmail.com