از ثبات در بازار ارز تا بحران در بورس؛ دو روایت از یک جنگ
اختصاصی پیام آشنا- بازار سرمایه ایران پس از تعطیلی در جریان جنگ ۱۲ روزه، بازگشایی پرتلاطمی را تجربه کرد؛ به‌گونه‌ای که موج عرضه، کاهش شدید قیمت‌ها و خروج هیجانی سرمایه‌گذاران خرد، شاخص‌ها را به سطح نگران‌کننده‌ای رساند. این وضعیت، اگرچه با الگوی رفتاری بازارهای جهانی در شرایط جنگی تطابق دارد، اما زنگ هشدار مهمی برای سیاست‌گذاران و ساختار فعلی بازار سرمایه به صدا درآورده است.
ریزش طبیعی یا نتیجه غفلت سیاست‌گذاری؟
حجت‌اله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، در اظهاراتی پیرامون ریزش‌های اخیر، این تحولات را طبیعی دانسته و به تجربه بورس مسکو و اوکراین در جنگ روسیه اشاره کرده است. به گفته او، تعطیلی بورس در دوران جنگ و سپس بازگشایی، منجر به تشکیل صف‌های فروش و کاهش قیمت‌ها شده؛ اما مهم‌ترین هدف سازمان بورس در این مدت، صیانت از دارایی سهامداران بوده است.
صیدی تأکید دارد که نقدشوندگی بازار در اولویت قرار دارد و صندوق‌های با درآمد ثابت، ابزاری برای تأمین نقدینگی موردنیاز فعالان در شرایط بحرانی بوده‌اند. او همچنین از آغاز دوباره فعالیت بورس تهران، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی خبر داده و هشدار داده است که در صورت تکرار شرایط اضطراری، تصمیمات حمایتی جدید اتخاذ خواهد شد.
واکنش دولت: حمایت، اما نه فعلاً
در سوی دیگر ماجرا، سید علی مدنی‌زاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی، ضمن اذعان به فضای پرریسک بازار، عنوان کرده که در حال حاضر بورس به حمایت فوری نیاز ندارد. او گفته است که بسته‌های حمایتی در دست بررسی است و در صورت احساس ضرورت، اجرا خواهند شد. این اظهارنظر در حالی است که بخشی از تحلیلگران، نبود حمایت شفاف و فوری را یکی از دلایل اصلی سقوط بازار پس از جنگ می‌دانند.
کارشناسان چه می‌گویند؟ اعتماد، عنصر مفقوده بازار
مهدی آسیایی، تحلیلگر بازار سرمایه، معتقد است مهم‌ترین عامل ریزش اخیر، فضای عدم قطعیت و نااطمینانی شدید اقتصادی و روانی بوده است. او تأکید می‌کند که نبود سیاست‌های ضدچرخه‌ای و عملکرد انفعالی نهادهای ناظر، به تشدید بحران دامن زده است.
به گفته آسیایی، انباشت فشار فروش در تعطیلات جنگی، کاهش چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها و خلأ شفافیت در سیاست‌گذاری‌ها باعث شد بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد احساس کنند در این بحران تنها مانده‌اند. او راهکار خروج از بحران را در بازسازی اعتماد، ثبات در سیاست‌های ارزی، حمایت از شرکت‌های صادرات‌محور و راه‌اندازی صندوق‌های تثبیت‌گر می‌داند.
آرامش ارزی، نقطه مقابل سقوط بورسی
در حالی که بازار سرمایه دچار نوسانات شدید شده، بازار ارز ایران در همان دوره عملکرد متفاوتی از خود نشان داد. عبدالکریم هاشمی نخل ابراهیمی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، با اشاره به مدیریت موفق بازار ارز از سوی بانک مرکزی، اعلام کرد که تامین مناسب ارز مورد نیاز، مانع جهش قیمتی شده است. او دلیل ثبات نسبی بازار را در واردات گسترده طلا در سال گذشته، سیاست‌گذاری دقیق بانک مرکزی و رفتار عقلانی مردم می‌داند.
در تأیید این تحلیل، محمد ربیع‌زاده، کارشناس پولی و بانکی نیز تأکید می‌کند که نقش مردم در حفظ آرامش بازار ارز کم‌نظیر بود. به گفته او، نه تنها هجوم به بازار ارز رخ نداد، بلکه بسیاری از کسب‌وکارها با حداقل اختلال به فعالیت ادامه دادند. او سرمایه اجتماعی شکل‌گرفته در این دوران را ابزار اصلی مقابله با تهدیدهای اقتصادی می‌داند.
بازار سرمایه ایران پس از جنگ، یکی از جدی‌ترین بحران‌های خود در سال‌های اخیر را تجربه کرده است. در حالی که بازار ارز با هماهنگی بانک مرکزی و رفتار منطقی مردم ثبات نسبی داشته، بورس با ریزشی شدید و رفتارهای هیجانی مواجه شد. اکنون مهم‌ترین مؤلفه برای بازگشت آرامش به بازار سهام، شفافیت در سیاست‌گذاری، تدوین فوری بسته‌های حمایتی و بازسازی اعتماد عمومی است؛ مسیری که هم دولت و هم سازمان بورس باید با اجماع و درایت آن را پیگیری کنند.