بورس در شوک پساجنگ
اختصاصی پیام آشنا- در نخستین روز بازگشایی بازار سرمایه پس از توقفی ۹ روزه به‌دلیل جنگ اخیر، شاخص کل بورس با افتی کم‌سابقه مواجه شد و به زیر مرز روانی ۳ میلیون واحد بازگشت. این سقوط در شرایطی رخ داد که فعالان بازار در انتظار اقدامات حمایتی ملموس‌تری از سوی نهادهای ناظر بودند.
بازار سرمایه کشور در روز شنبه ۷ تیر ۱۴۰۴، هم‌زمان با بازگشایی مجدد پس از جنگ ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، با ریزش سنگینی همراه شد. شاخص کل بورس تهران در این روز با کاهش ۶۲ هزار و ۵۰۴ واحدی به عدد ۲ میلیون و ۹۲۲ هزار و ۱۰۱ واحد رسید و عملاً کانال ۳ میلیون واحدی را از دست داد.
از سوی دیگر، شاخص هم‌وزن نیز عملکردی منفی از خود نشان داد و با افت ۱۵ هزار و ۵۲۲ واحدی به ۹۰۸ هزار و ۱۶۳ واحد رسید که نشان‌دهنده فشار فروش در اکثریت نمادهای بازار است.
بازار قرمزپوش و قفل در صف فروش
نکته قابل‌توجه آن‌که، در این روز هیچ نماد مثبتی در بورس به ثبت نرسید و تمامی ۳۲۴ نماد معامله‌شده منفی بودند. به‌عبارتی، بازار با افت ۲.۹ درصدی به‌لحاظ ارزش معاملات مواجه شد. در مجموع، ۱۱۲ هزار فقره معامله به ارزش تقریبی ۶۶۷۶ میلیارد تومان در بورس انجام شد.
در فرابورس نیز شرایط بهتری حاکم نبود. شاخص کل فرابورس با کاهش ۴۶۴ واحدی به ۲۶ هزار و ۷۴۰ واحد رسید. ارزش معاملات در فرابورس به حدود ۵۶۸۴ میلیارد تومان رسید.
نمادهای فارس، فملی و فولاد بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل داشتند و نمادهای پرتراکنش نظیر وپاسار، فملی و وبملت نیز در کانون توجه فروشندگان قرار گرفتند. در فرابورس نیز نمادهای آریا، نیشکر و ومپنا شاخص را به پایین کشیدند.
سقوط از قله: مروری بر روند گذشته شاخص
شاخص کل بورس تهران که از ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ وارد مدار صعودی شده بود، در یکم اردیبهشت برای نخستین بار به ۳.۱ میلیون واحد رسید و تا ۲۳ اردیبهشت حتی توانست کانال ۳.۲ میلیون را فتح کند؛ اما از ۳۱ اردیبهشت روند نزولی آغاز شد و در ۱۷ و ۱۹ خرداد به‌ترتیب کانال ۳.۱ و سپس ۳ میلیون واحد را از دست داد. این روند تا پیش از تعطیلی اضطراری بازار ادامه یافت.
تعطیلی ۹ روزه در سایه جنگ و تصمیمات اضطراری
بازار سرمایه که قرار بود پس از تعطیلات آخر هفته در ۲۵ خرداد بازگشایی شود، به‌دلیل آغاز جنگ با رژیم صهیونیستی، فعالیت خود را متوقف کرد. با احتساب تعطیلات هفتگی، این وقفه به ۱۳ روز تقویمی و ۹ روز کاری رسید. این تعطیلی، با هدف جلوگیری از رفتار هیجانی و افت شدید دارایی‌ها اعمال شد.
در طول این مدت، تنها صندوق‌های درآمد ثابت و تالارهای بازار فیزیکی کالا و انرژی به فعالیت خود ادامه دادند.
گشایش دوباره، انتظارات برآورده نشد؟
اگرچه مسئولان سازمان بورس اعلام کرده بودند که سناریوهای مختلفی برای بازگشایی بازار طراحی شده و شرایط برای بازگشت به روال عادی فراهم شده است، اما شواهد روز شنبه حاکی از آن بود که بازار همچنان بی‌اعتماد و شکننده باقی مانده است.
حجت‌الله صیدی، رئیس سازمان بورس، روز شنبه در جلسه‌ای اضطراری با ناشران و مدیران بازار، با اشاره به شرایط بحرانی اخیر، تأکید کرد:
«تمرکز ما باید بر حفظ نقدشوندگی و جلب اعتماد سهام‌داران باشد. نباید اجازه دهیم سهم‌ها در صف فروش قفل شوند. این رفتار حرفه‌ای و مسئولانه است، نه صرفاً حمایت ظاهری.»
وی همچنین افزود که حمایت‌هایی از بازار در دستور کار قرار گرفته، از جمله جلوگیری از عرضه سهام توسط حقوقی‌ها، حمایت از سهم‌های کلیدی، و تأمین منابع نقدینگی لازم برای صندوق‌های تثبیت و توسعه بازار.
تحلیل کارشناسان: بنیادی قوی، ولی اعتماد ضعیف
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بازار سرمایه در ایران از منظر بنیادی وضعیت مناسبی دارد، اما عوامل بیرونی همچون ریسک‌های سیاسی، ضعف اعتماد عمومی، کمبود نقدینگی و نوسان‌گیری‌های کوتاه‌مدت اجازه بروز رشد واقعی را نمی‌دهند.
از سوی دیگر، امیدواری‌هایی به مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط و احتمال تصویب لوایح پالرمو و CFT به‌عنوان سیگنال‌های مثبت سیاسی مطرح است. کارشناسان معتقدند در صورت رفع تنش‌ها، ریسک سیستماتیک کاهش یافته و بستر برای تعامل بیشتر با اقتصاد جهانی فراهم می‌شود.
ضرورت اقدام هماهنگ برای بازگشت اعتماد
بازار سرمایه ایران در حال عبور از یکی از حساس‌ترین دوره‌های خود در سال‌های اخیر است. اگرچه رشد تاریخی شاخص کل در ماه‌های گذشته نشانه‌ای از پتانسیل نهفته بازار بود، اما وقایع اخیر نشان دادند که بازار بیش از هر زمان دیگر نیازمند اعتمادسازی، ثبات سیاست‌گذاری و حضور فعال و هوشمند نهادهای حمایتی است.
تا زمانی که این مؤلفه‌ها به‌صورت هم‌زمان و پایدار محقق نشوند، نمی‌توان انتظار بازگشت پایدار سرمایه‌گذاران حقیقی و رشد مجدد بازار را داشت.