از جنگ قدرت تا نبض انرژی؛ ایران، محور تحولات منطقه‌ای
اختصاصی پیام آشنا- در پی حمله نظامی اخیر رژیم صهیونیستی به اهدافی در ایران و واکنش احتمالی تهران، تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه غرب آسیا به مرحله‌ای بی‌سابقه رسیده است. پیامدهای این درگیری فراتر از حوزه سیاسی و امنیتی بوده و تأثیر مستقیمی بر اقتصاد جهانی و منطقه‌ای به‌ویژه بازار انرژی و تجارت بین‌الملل گذاشته است.
افزایش بی‌سابقه قیمت نفت
بازار جهانی نفت به‌عنوان یکی از حساس‌ترین شاخص‌های اقتصادی نسبت به تحولات ژئوپلیتیک، با رشد چشمگیر قیمت‌ها به تحولات اخیر واکنش نشان داد. نفت خام WTI با افزایش بیش از ۷ درصد به ۷۳ دلار و نفت برنت به بیش از ۷۸ دلار در هر بشکه رسید. از زمان آغاز حملات، بهای نفت بیش از ۱۳ درصد افزایش یافته است.
عامل اصلی این جهش، نگرانی از احتمال اختلال در عرضه نفت از مسیرهای راهبردی به‌ویژه تنگه هرمز است. ایران که روزانه بیش از ۳.۳ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند، در مجاورت این شاهراه صادرات انرژی قرار دارد. بروز هرگونه درگیری در این منطقه می‌تواند موجب انسداد موقت یا محدودیت در عبور تانکرهای نفتی شده و بازار را به شدت ملتهب کند.
تأثیر دومینو‌وار بر بازارهای مالی آسیا
همزمان با تنش‌های نظامی، بازارهای بورس در آسیا با افت محسوسی مواجه شدند. شاخص نیکی ژاپن، کاسپی کره جنوبی، و سنسکس هند همگی در محدوده منفی بسته شدند. این روند نشان‌دهنده نگرانی سرمایه‌گذاران از گسترش دامنه درگیری‌ها و افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک در منطقه‌ای است که در قلب مبادلات انرژی و تجارت جهانی قرار دارد.
بحران گاز در مصر: اقتصادهای وابسته در معرض آسیب
تنش‌های اخیر همچنین تأثیرات قابل‌توجهی بر کشورهای واردکننده انرژی در منطقه داشته است. مصر، که به‌دلیل کاهش تولید داخلی گاز، وابستگی فزاینده‌ای به واردات از رژیم صهیونیستی پیدا کرده، با بحران تأمین سوخت مواجه شده است. توقف فعالیت میادین گازی لویاتان و کاریش باعث شد صنایع کلیدی مصر از جمله تولیدکنندگان کود، فعالیت خود را متوقف کنند.
وزارت نفت مصر با اجرای طرح اضطراری، اولویت استفاده از منابع انرژی را بازتعریف کرد و به استفاده گسترده‌تر از سوخت‌های جایگزین مانند نفت کوره و دیزل روی آورده است. با توجه به اینکه حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد گاز وارداتی مصر از رژیم صهیونیستی تأمین می‌شود، ادامه درگیری می‌تواند پایداری تأمین انرژی این کشور را به خطر بیندازد.
نگاه نهادهای بین‌المللی: ثبات در سایه بی‌ثباتی
در واکنش به تحولات اخیر، آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) اعلام کرده که ۱.۲ میلیارد بشکه ذخایر اضطراری در اختیار دارد و در صورت نیاز برای تثبیت بازار وارد عمل خواهد شد. هرچند این ذخایر می‌توانند به‌طور موقت عرضه را جبران کنند، اما تداوم تنش‌ها ممکن است منابع جایگزین را نیز تحت فشار قرار دهد.
چشم‌اندازی ناپایدار برای اقتصاد جهانی
در حالی که بازار نفت و بورس‌های جهانی با اضطراب به نظاره تحولات غرب آسیا نشسته‌اند، اقتصاد جهانی بار دیگر با تهدیدی جدی از سوی یک بحران ژئوپلیتیکی مواجه شده است. وابستگی متقابل کشورها به منابع انرژی، خطوط انتقال و بازارهای مشترک، نشان می‌دهد که هرگونه بی‌ثباتی سیاسی در منطقه می‌تواند ابعاد اقتصادی گسترده‌ای در سطح جهان ایجاد کند.
در این شرایط، ضروری است که نهادهای بین‌المللی و کشورهای اثرگذار، با هدف جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع، بر راه‌حل‌های دیپلماتیک و تضمین امنیت انرژی تمرکز کنند. آینده اقتصاد جهانی تا حد زیادی به سرنوشت تحولات در این منطقه حساس گره خورده است.