اختصاصی پیام آشنا- ایران بار دیگر در آستانه مرحله‌ای حساس از تعاملات هسته‌ای خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اروپا قرار گرفته است؛ مرحله‌ای که نه تنها سرنوشت مناسبات هسته‌ای، بلکه مسیر دیپلماسی و امنیت ملی کشور را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. نشست ماه سپتامبر شورای حکام آژانس محور بررسی پرونده هسته‌ای ایران خواهد بود و در این شرایط، رویکرد جمهوری اسلامی و واکنش غرب اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
ایران و چارچوب جدید همکاری با آژانس
عباس عراقچی تأکید کرده است که تا زمانی که چارچوب همکاری جدیدی تعریف نشود، هیچ همکاری تازه‌ای با آژانس آغاز نخواهد شد. این موضع، نمایانگر ترکیب دیپلماسی فعال با حفظ حق حاکمیت ملی است. در شرایطی که تأسیسات هسته‌ای ایران هدف حملات قرار گرفته و امنیت ملی کشور تحت تهدید است، تأکید ایران بر ایجاد چارچوب تازه، نه نشانه انفعال، بلکه ضرورتی واقعی برای حفاظت از منافع ملی است.
دیدارهای اخیر دیپلماتیک ایران با مقامات اروپایی و گفت‌وگوهای چندمسیره نشان می‌دهد که تهران در مسیر مذاکرات، همزمان امنیت ملی و دیپلماسی فعال را دنبال می‌کند. در مقابل، غرب و مدیرکل آژانس همچنان بر بازگشت به روندهای پیشین تأکید دارند، اما بدون توجه به نگرانی‌های امنیتی ایران، این اصرار کارایی نخواهد داشت.
فشار اروپا و مکانیسم «اسنپ‌بک»
فعال‌سازی مکانیسم «ماشه» از سوی تروئیکای اروپایی، تلاش برای اعمال فشار سیاسی و اقتصادی بر ایران است. این اقدام پس از جنگ ۱۲ روزه و همزمان با تلاش اروپا برای نمایش قدرت، نشان‌دهنده نگاه یکجانبه و فشارمحور به پرونده هسته‌ای ایران است. کارشناسان معتقدند این فشارها ممکن است تنها زمینه‌ای برای تشدید تنش‌ها فراهم کند، زیرا ایران به تجربه نشان داده است که به فشار صرف پاسخ نمی‌دهد و راهبرد دیپلماتیک خود را حفظ می‌کند.
فرصت‌های دیپلماتیک و مسیر پیش‌رو
اگرچه مکانیسم اسنپ‌بک تهدیدی برای بازگشت تحریم‌های شورای امنیت است، اما ایران می‌تواند با ایجاد توافق جدید و طراحی چارچوبی فراتر از برجام، فشارها را مدیریت کند. این چارچوب جدید می‌تواند شامل تعهدات همسایگان منطقه‌ای، تضمین رفع تحریم‌ها و تعاملات اقتصادی پایدار با چین باشد. اهمیت این رویکرد در آن است که ایران بتواند قدرت ملی و دیپلماسی خود را در برابر فشارهای بین‌المللی حفظ کند و مسیر تنش‌زدایی را پیش ببرد.
پیام استراتژیک ایران
پیام جمهوری اسلامی روشن است؛ ایران اهل دیپلماسی است، اما دیپلماسی‌ای که از اقتدار ملی برخیزد و خطوط قرمز امنیتی را رعایت کند. ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌ای درباره غیرقابل‌قبول بودن حمله به تأسیسات هسته‌ای در نشست آتی کنفرانس عمومی آژانس نیز نشان‌دهنده تلاش تهران برای تثبیت جایگاه حقوقی و بین‌المللی خود در چارچوب قوانین بین‌المللی است.
نشست روز دوشنبه شورای حکام، فرصتی است برای ارزیابی مسیر دیپلماسی ایران و واکنش غرب. ایران با وجود فشارها، همچنان مسیر گفتگو و همکاری سازنده را دنبال می‌کند، اما بدون کوتاه آمدن در اصول امنیت ملی. این نقطه حساس، می‌تواند سرآغاز مرحله‌ای پایدارتر در روابط ایران و غرب باشد؛ مرحله‌ای که در آن احترام متقابل و راهبرد دیپلماسی متوازن جایگزین فشار یکجانبه و برخوردهای احساسی خواهد شد.
