جامعه، محمود عزیزی: کودکان کار یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌های اجتماعی هستند که زندگی آن‌ها آینه‌ای تلخ از چالش‌های ساختاری در جامعه است.
بی‌توجهی به این کودکان، نه‌تنها آینده آن‌ها را در معرض تهدید قرار می‌دهد، بلکه پیامدهای جبران‌ناپذیری برای جامعه نیز به همراه دارد، چرایی شکل‌گیری پدیده کودکان کار نتیجه تعامل عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.
خانواده‌هایی که با معضل فقر دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اغلب برای تأمین معاش، کودکان خود را مجبور به کار می‌کنند. درآمد ناچیز این کودکان، برای خانواده‌ها نقش حیاتی دارد و مانعی برای فرستادن آن‌ها به مدرسه می‌شود.
طلاق، اعتیاد والدین و از هم گسیختگی خانواده‌ها، بسیاری از کودکان را به خیابان‌ها می‌کشاند. آن‌ها برای بقا، چاره‌ای جز کار در شرایط سخت ندارند، نبود قوانین جامع، ضعف در اجرای سیاست‌های حمایتی و فقدان اراده جمعی برای مبارزه با این پدیده، باعث افزایش شمار کودکان کار شده است.
بی‌توجهی به سرنوشت کودکان کار، پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت بسیاری دارد که نه‌تنها به خود این کودکان، بلکه به کل جامعه آسیب می‌زند:
کودکان کار اغلب از تحصیل بازمی‌مانند یا به دلیل شرایط دشوار، دچار افت تحصیلی می‌شوند. بی‌سوادی یا تحصیلات ناکافی، چرخه فقر را در نسل‌های بعدی بازتولید می‌کند.
کار در شرایط ناامن و طاقت‌فرسا، سلامت جسمی و روانی کودکان را به خطر می‌اندازد. این کودکان اغلب با استرس، افسردگی، سو تغذیه و بیماری‌های جسمانی مواجه هستند.
بی‌توجهی به کودکان کار، آن‌ها را در معرض بهره‌کشی، اعتیاد و حتی ورود به باندهای مجرمانه قرار می‌دهد. این امر به نوبه خود، امنیت اجتماعی را تهدید می‌کند.
کودکانی که به جای تحصیل و مهارت‌آموزی، مشغول کار هستند، توانایی‌های خود را به طور کامل شکوفا نمی‌کنند. در نتیجه، جامعه از داشتن نیروهای انسانی توانمند در آینده محروم می‌ماند.
راهکارهای پیشنهادی برای کاهش کودکان کار
برای مقابله با این معضل اجتماعی، اقدامات چندجانبه‌ای لازم است که نهادهای دولتی، غیردولتی و جامعه باید به آن توجه کنند: ارائه کمک‌های مالی به خانواده‌های کم‌درآمد، پرداخت یارانه‌های هدفمند و حمایت از اشتغال والدین، می‌تواند از اعزام کودکان به کار جلوگیری کند.
ایجاد شرایطی برای تحصیل رایگان و جذاب‌سازی آموزش، نقش مؤثری در جلوگیری از ترک تحصیل کودکان دارد. همچنین، مدارس باید به نیازهای خاص این کودکان پاسخ دهند.
نظارت بر کارفرمایان، برخورد با بهره‌کشی از کودکان و تدوین قوانین جامع برای حمایت از حقوق کودکان، گامی اساسی در کاهش این پدیده است، فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها، آموزش در مدارس و اجرای برنامه‌های اجتماعی، می‌تواند به افزایش حساسیت جامعه نسبت به حقوق کودکان کمک کند.
نقش سازمان‌های مردم‌نهاد
سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند با شناسایی کودکان کار، ارائه خدمات حمایتی، و ارتباط با خانواده‌ها، بخشی از مشکلات این کودکان را کاهش دهند.
کلام آخر
بی‌توجهی به کودکان کار، تنها نادیده گرفتن یک آسیب فردی نیست؛ بلکه به معنای غفلت از آینده‌ای است که این کودکان در ساختن آن سهیم هستند. برای داشتن جامعه‌ای عادلانه، امن و پایدار، باید کودکان کار را نه به‌عنوان مشکل، بلکه به‌عنوان افرادی با پتانسیل‌های نهفته دید که نیازمند حمایت هستند. جامعه‌ای که از کودکان خود مراقبت نکند، آینده‌اش را به خطر انداخته است.
#کودکان_کار
#جامعه
#زندگی
