اختصاصی پیام آشنا- بررسی آخرین آمارهای ارائه‌شده از سوی مسئولان وزارت نیرو و نهادهای مرتبط با مدیریت آب نشان می‌دهد که کشور با یکی از سخت‌ترین سال‌های آبی مواجه است. کاهش شدید بارندگی، کاهش سطح ذخایر سدها، افت ورودی آب و افزایش دما، همگی عواملی هستند که بحران کم‌آبی را تشدید کرده‌اند. در این گزارش، ابعاد مختلف این بحران، استان‌های در معرض خطر و راهکارهای پیشنهادی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
وضعیت بارندگی و منابع آبی
بر اساس گزارش‌های رسمی، میزان بارندگی در سال آبی جاری ۸۲.۹ میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت ۴۵ درصد کاهش داشته است. در برخی استان‌ها، این کاهش به ۷۶ درصد رسیده که زنگ خطر خشکسالی را به صدا درآورده است. طبق اعلام سخنگوی صنعت آب، ورودی آب به سدهای کشور ۳۳ درصد کاهش یافته و میزان ذخایر سدها نیز با افت ۷ درصدی همراه بوده است. این وضعیت، فشار مضاعفی بر منابع آبی کشور وارد کرده و پیش‌بینی می‌شود که در صورت ادامه این روند، تنش آبی در تابستان سال آینده تشدید شود.
استان‌های در معرض بحران
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین کاهش بارندگی در استان‌های جنوبی و مرکزی کشور رخ داده است. به‌عنوان مثال، استان هرمزگان ۷۷ درصد و سیستان و بلوچستان ۷۲ درصد کاهش بارش را تجربه کرده‌اند. همچنین، استان‌های خوزستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری نیز در فهرست استان‌هایی با کمبود شدید منابع آبی قرار دارند. کاهش سطح ذخایر سدهای مهمی مانند زاینده‌رود، امیرکبیر و استقلال میناب، شرایط را برای کشاورزی و تأمین آب شرب در این مناطق دشوار کرده است.
اثرات خشکسالی بر کشاورزی و زندگی شهری
یکی از مهم‌ترین تبعات خشکسالی، محدودیت در تأمین آب کشاورزی است. مسئولان وزارت نیرو اعلام کرده‌اند که تأمین آب برای کشت‌های پاییزه در برخی مناطق امکان‌پذیر است، اما کشت دوم به دلیل کمبود منابع آبی انجام نخواهد شد. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش تولید محصولات کشاورزی، افزایش قیمت مواد غذایی و تشدید بحران اقتصادی در بخش کشاورزی شود. همچنین، در بخش آب شهری، اگرچه ۹۹.۹ درصد جمعیت شهری تحت پوشش شبکه آب قرار دارند، اما در روستاها مشکلات جدی‌تری وجود دارد و بسیاری از روستاها با تنش آبی مواجه‌اند.
راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بحران
با توجه به وضعیت بحرانی منابع آبی، مسئولان وزارت نیرو و کارشناسان حوزه آب پیشنهادهایی برای مقابله با بحران ارائه کرده‌اند:
1. مدیریت مصرف آب: تشویق شهروندان به کاهش مصرف آب از طریق برنامه‌های فرهنگ‌سازی و ارائه مشوق‌های اقتصادی.
2. همکاری بین دستگاهی: هماهنگی بیشتر بین وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های اجرایی برای اجرای برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی.
3. استفاده از فناوری‌های نوین: بهره‌گیری از روش‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی و تصفیه مجدد پساب‌ها برای استفاده مجدد در صنعت.
4. افزایش بهره‌وری سدها: مدیریت دقیق‌تر خروجی سدها و ایجاد سدهای جدید در مناطق بحرانی.
5. طرح‌های انتقال آب: در برخی مناطق، اجرای پروژه‌های انتقال آب از مناطق پرآب به مناطق کم‌آب می‌تواند به کاهش تنش کمک کند.
بحران کم‌آبی در ایران موضوعی جدی است که نیازمند اقداماتی فوری و اساسی است. کاهش شدید بارندگی، افت ذخایر سدها و افزایش دمای هوا، همگی شرایط را برای تأمین آب در سال‌های آینده دشوارتر می‌کنند. در چنین شرایطی، لازم است که برنامه‌های مدیریت منابع آب با جدیت بیشتری اجرا شوند و مردم نیز در مصرف بهینه آب مشارکت کنند. اگرچه چالش‌های زیادی در پیش است، اما با مدیریت صحیح و همکاری همه‌جانبه، می‌توان از این بحران عبور کرد.
عکس: نسترن کیوان پور
