اختصاصی پیام آشنا- بازار برنج کشور این روزها با چالش‌های گوناگونی دست به گریبان است؛ از دپوی گسترده محموله‌های وارداتی در گمرکات به دلیل معوقات ارزی و انقضای ثبت سفارش، تا افزایش شدید قیمت‌ها و نگرانی‌های مصرف‌کنندگان.
بر اساس گزارش‌های رسمی، حدود ۲۰۰ هزار تن برنج وارداتی به دلیل عدم ترخیص در گمرکات کشور انباشته شده است. مجیدرضا خاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران، ضمن اشاره به این موضوع، خواستار تسریع در تخصیص و تامین ارز و تمدید ثبت سفارشات شده است. وی سیاست ارز ترجیحی را مانعی بر سر راه واردات برشمرده و خواستار حذف آن برای بهبود وضعیت بازار شده است.
دپوی محموله‌ها و موانع ارزی
بر اساس اظهارات خاکی، بسیاری از این محموله‌ها به علت عدم صدور مجوز ترخیص از سوی فروشندگان خارجی، به دلیل مطالبات معوق ارزی، پشت مرزها و در گمرکات کشور متوقف شده‌اند. وی تاکید کرد که با ترخیص این محموله‌ها، می‌توان انتظار بازگشت آرامش نسبی به بازار برنج را داشت.
در واکنش به ادعای عرضه قطره‌چکانی برنج توسط واردکنندگان، خاکی تصریح کرد که تنها طی بازه زمانی پایانی سال گذشته و ابتدای سال جاری، حدود ۵۰ هزار تن برنج توسط شرکت‌های عضو انجمن وارد بازار شده است. وی تخلفات احتمالی را عمدتاً مربوط به حلقه‌های پس از واردات دانست و بر نقش نظارتی نهادهای مسئول در این خصوص تاکید کرد.
ارز ترجیحی؛ تسهیل یا مانع؟
یکی از محورهای اصلی انتقادات واردکنندگان، تداوم سیاست تخصیص ارز ترجیحی برای واردات برنج است. دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران با اشاره به مشکلات عدیده این سیاست، تاکید کرد که فرآیند طولانی تخصیص و تامین ارز، عملاً واردات را با اختلال روبرو کرده و در نهایت به نوسانات قیمتی دامن زده است.
توزیع برنج وارداتی و تأثیر بر بازار
کریم اخوان، رئیس هیأت مدیره انجمن واردکنندگان برنج ایران، از توزیع بیش از ۴۳ هزار تن برنج هندی و پاکستانی با قیمت مصوب در سراسر کشور طی ایام پایانی سال گذشته خبر داد. به گفته وی، این اقدام در راستای تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها صورت گرفته و پیش‌بینی می شد با تداوم این روند در فروردین ماه، شاهد کاهش قیمت‌ها در بازار باشیم.
اخوان همچنین با اشاره به ایجاد یک درگاه الکترونیکی برای ثبت و رصد جزئیات فروش برنج وارداتی، بر شفافیت عملکرد واردکنندگان و نظارت مستمر وزارت جهاد کشاورزی تأکید کرد.
دلایل افزایش قیمت برنج داخلی
در سوی دیگر بازار، افزایش قیمت برنج ایرانی نیز دغدغه بزرگی برای مصرف‌کنندگان ایجاد کرده است. سیدمسعود بحق، رئیس اتحادیه برنج و خواروبار اصفهان، عواملی نظیر خریدهای عمده توسط شرکت‌های بزرگ، صادرات به کشورهای همسایه به ویژه عراق، و انتظارات تورمی ناشی از تغییرات نرخ ارز را از مهم‌ترین دلایل رشد قیمت‌ها برشمرده است. وی بر لزوم نظارت مؤثر بر بازار، تغییر سیاست‌های تخصیص ارز و برنامه‌ریزی برای خودکفایی تولید داخلی تأکید کرد.
در حوزه تولید داخلی نیز نشانه‌های مثبتی مشاهده می‌شود. صالح محمدی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان، با اعلام انجام شخم اولیه در ۵۷ درصد شالیزارهای استان، بر رعایت دقیق تقویم زراعی و مدیریت منابع آبی به عنوان راهکاری برای افزایش بهره‌وری تاکید کرده است. وی همچنین از آغاز فرآیند خزانه‌گیری در ۳۰ درصد اراضی شالیزاری استان خبر داد.
واردات برنج از بنادر کشور
در حوزه واردات، گزارش‌ها حاکی از پهلوگیری و تخلیه پنجمین کشتی حامل برنج در مجتمع بندری شهید رجایی هرمزگان است. تاکنون بیش از ۱۸۸ هزار تُن کالای اساسی شامل برنج، گندم، جو و روغن در این بندر تخلیه شده که نشان‌دهنده تلاش برای بهبود تأمین کالاهای اساسی در سال جاری است.
بازار برنج کشور در شرایط کنونی نیازمند اصلاح فوری در سیاست‌های ارزی، تسهیل واردات، نظارت دقیق بر شبکه توزیع و حمایت از تولید داخلی است. در غیر این صورت، استمرار نوسانات قیمتی می‌تواند تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای در پی داشته باشد. حرکت به سوی حذف ارز ترجیحی و تخصیص یارانه مستقیم به مصرف‌کنندگان، یکی از راهکارهای پیشنهادی است که می‌تواند مسیر را برای ثبات این بازار حیاتی هموار کند.
