اختصاصی پیام آشنا- اقتصاد ایران در یکی از پرچالش‌ترین برهه‌های خود طی دهه‌های اخیر قرار گرفته است؛ تورم ساختاری، رکود عمیق، فرار سرمایه و بی‌اعتمادی عمومی به سیاست‌های اقتصادی، تنها بخشی از این بحران پیچیده است. در چنین شرایطی، انتخاب وزیر اقتصاد جدید دیگر نه صرفاً یک انتخاب سیاسی، بلکه تصمیمی راهبردی برای آینده کشور محسوب می‌شود. پرسش اصلی این است: وزیر اقتصاد آینده باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا بتواند کشتی اقتصاد کشور را از طوفان فعلی نجات دهد؟
ضرورت تخصص، تجربه و رویکرد سیستمی
احمد رضایی، استاد دانشگاه تهران و اقتصاددان توسعه، با اشاره به شرایط حساس اقتصاد ایران، تأکید می‌کند: استمرار سیاست‌های گذشته، ریسک تشدید بحران را افزایش داده است. به گفته وی، وزیر آینده باید نه صرفاً یک چهره سیاسی، بلکه فردی با دانش تخصصی، سابقه پژوهشی و قدرت تحلیل ساختارهای ناکارآمد اقتصادی باشد.
رضایی بر توانایی اجماع‌سازی، هماهنگی میان نهادها و شجاعت در اجرا به‌عنوان الزامات کلیدی این جایگاه تأکید می‌کند. به گفته وی، عبور از بحران با مدیرانی میسر است که به جای شعار، با تحلیل‌های مبتنی بر شواهد، نسخه‌ای واقعی برای اقتصاد ایران تجویز کنند.
جوان‌گرایی؛ یک ضرورت، نه یک شعار
محمدعلی کرمی، استاد اقتصاد کلان، جوان‌گرایی را راه نجات اقتصاد ایران می‌داند؛ اما تأکید می‌کند جوان بودن به‌تنهایی کافی نیست. از نظر او، وزیر اقتصاد آینده باید جوان، نوآور، ساختارشکن و مسلط به ابزارهای نوین سیاست‌گذاری باشد. وی می‌گوید: “اقتصاد ایران به وزیر جسوری نیاز دارد که از فناوری اطلاعات، مدل‌سازی داده‌محور و ساختارهای پویا برای تصمیم‌گیری استفاده کند.”
تجربه موفق استارتاپ‌های دانش‌بنیان و برخی پروژه‌های خصوصی توسط مدیران جوان، مؤید این دیدگاه است که نسل تازه، توان عبور از بحران را دارد—اگر اختیار کافی و میدان عمل به او داده شود.
شرایط بحرانی، مدیریت جنگی می‌طلبد
در گزارش دیگری، مهدی فلاح، اقتصاددان حوزه سیاست‌گذاری، نقش دولت را در کنترل بازارهای اساسی، مدیریت نرخ ارز و مهندسی انتظارات در شرایط جنگی تحلیل کرده است. به گفته او، اقتصاد ایران بدون فرماندهی واحد و تصمیم‌گیری منسجم، نمی‌تواند در برابر تهدیدات بیرونی و فشار روانی بازار ایستادگی کند.
فلاح تأکید می‌کند: «نباید در شرایط بحرانی انتظار معجزه از بازار آزاد داشت. سه‌گانه‌ی هوشمندسازی توزیع، شفافیت ارزی و اطلاع‌رسانی صادقانه باید مبنای سیاست‌گذاری باشد.»
آیا اقتصاد ایران آماده یک انقلاب آرام است؟
میلاد افشار، تحلیلگر بازارهای مالی، در جمع‌بندی تحلیلی خود تصریح می‌کند: «اقتصاد ایران نیاز به انقلابی آرام دارد؛ با وزیری که ترکیبی از دانش، شجاعت، استقلال تصمیم‌گیری و تعامل با بدنه تخصصی اقتصاد را داشته باشد.»
وی جوان‌گرایی را «نه نمادگرایی سیاسی» بلکه «نیاز استراتژیک» کشور می‌داند و باور دارد که بدون پوست‌اندازی بوروکراسی فعلی و بهره‌گیری از نسل تازه، عبور از بحران غیرممکن خواهد بود.
وزیر اقتصاد آینده، فرمانده یک نبرد ملی است
در پایان، آنچه از مجموع دیدگاه‌ها برمی‌آید این است که وزیر اقتصاد آینده، باید نه فقط مدیر یک وزارتخانه، بلکه فرمانده یک نبرد ملی علیه بحران اقتصادی باشد. فردی که هم به داده و تحلیل مسلط باشد، هم از روحیه عملیاتی برخوردار، هم توان اجماع‌سازی سیاسی و نهادی داشته باشد و هم، نترسد از شکستن تابوهای ناکارآمد.
اقتصاد ایران اکنون بیش از هر زمان به یک تصمیم بزرگ نیاز دارد. آیا دولت می‌تواند با انتخابی هوشمندانه، مسیر این تغییر را هموار کند؟
