اختصاصی پیام آشنا- وزارت جهاد کشاورزی در رویکرد جدید خود به دنبال افزایش تجارت با کشورهای آفریقایی و بهبود تراز تجاری بخش کشاورزی است. این سیاست در چارچوب اقتصاد مقاومتی و با هدف تقویت امنیت غذایی و کشاورزی بهره‌ور اجرا می‌شود. در این گزارش، ابعاد مختلف این رویکرد، چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو بررسی خواهد شد.
بهبود تراز تجاری کشاورزی و نگاه به آفریقا
وزیر جهاد کشاورزی، غلامرضا نوری قزلجه، اعلام کرد که تراز تجاری منفی بخش کشاورزی کاهش یافته و صادرات ۳۵ درصد افزایش داشته است. یکی از اقدامات کلیدی برای تقویت این روند، توسعه روابط تجاری با کشورهای آفریقایی است. دولت چهاردهم اولین کمیسیون مشترک با کشورهای آفریقایی را تشکیل داده و مسیر تجارت دوجانبه را هموار کرده است. تمرکز بر کشورهای شرق آفریقا می‌تواند زمینه را برای گسترش بازارهای صادراتی ایران فراهم کند.
نقش کشاورزی دانش‌بنیان در امنیت غذایی
وزارت جهاد کشاورزی بر این باور است که افزایش بهره‌وری در کشاورزی بدون استفاده از فناوری و دانش‌بنیان شدن این بخش امکان‌پذیر نیست. ازاین‌رو، از پژوهش‌های دانشگاهی و تحقیقات کاربردی برای بهبود روش‌های تولید و افزایش بهره‌وری استفاده خواهد شد. این راهبرد می‌تواند به کاهش وابستگی به منابع محدود و افزایش تولید داخلی کمک کند.
تنوع بازار و تجارت تحریم‌ناپذیر
یکی دیگر از محورهای مهم رویکرد جدید، تنوع بخشی به بازارهای صادراتی است. ایران در حال حاضر دارای بازار صادراتی قوی در شمال کشور است، اما به دنبال توسعه مقاصد جدید و کاهش وابستگی به یک منطقه خاص است. در این راستا، استفاده از ظرفیت‌های دریای خزر و همسایگان شمالی در حال بررسی است. این استراتژی می‌تواند کشور را در برابر تحریم‌ها مقاوم‌تر کرده و امنیت غذایی را تقویت کند.
چالش‌های موجود و راهکارهای پیشنهادی
با وجود تلاش‌های صورت گرفته، هنوز چالش‌هایی در مسیر توسعه کشاورزی و تجارت وجود دارد:
1. نبود تولید صادرات‌محور: به گفته معاون برنامه‌ریزی اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، اکبر فتحی، تولید در ایران بیشتر به مصرف داخلی معطوف است و کمتر بر بازارهای خارجی تمرکز دارد. در صورت ایجاد بستر مناسب برای تولید صادرات‌محور، می‌توان از صدور بخشنامه‌های خلق‌الساعه جلوگیری کرد.
2. ضریب نفوذ پایین دانش در کشاورزی: در حالی که دانش فنی در کشور موجود است، چالش اصلی، عدم پذیرش و اجرای آن توسط کشاورزان است. برای رفع این مشکل، باید راهکارهایی برای افزایش پذیرش فناوری و تشویق کشاورزان به استفاده از دانش نوین ارائه شود.
3. نوسانات قیمت و حمایت از تولیدکنندگان: وزارت جهاد کشاورزی بر حمایت از تولید داخلی تأکید دارد و تلاش کرده است که سیاست‌گذاری‌ها در جهت کاهش فاصله بین تولیدکننده و مصرف‌کننده باشد. فعال‌سازی تشکل‌ها و کنترل قیمت‌ها از جمله اقدامات در دست اجرا است.
رویکرد جدید وزارت جهاد کشاورزی با تمرکز بر افزایش بهره‌وری، توسعه تجارت با آفریقا و تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، به دنبال تقویت امنیت غذایی و اقتصاد مقاومتی است. در صورت تحقق این برنامه‌ها، می‌توان انتظار داشت که وابستگی به واردات کاهش یافته و کشاورزی ایران به سمت پایداری و سودآوری بیشتر حرکت کند. با این حال، برای دستیابی به این اهداف، رفع چالش‌های موجود و افزایش تعامل میان دولت، بخش خصوصی و پژوهشگران امری ضروری است.
